Nowelizacją uchwaloną 10 czerwca br. zmieniona została ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawa - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 945). Nowe przepisy wejdą w życie 18 stycznia przyszłego roku. Co z ich zapisów wynika w przypadku funkcjonowania przedsiębiorstw? Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa na swojej stronie internetowej opublikowała szczegółowe omówienie tej regulacji.
Nowelizacja wprowadza szereg zmian przepisów w stosunku do dotąd obowiązującej ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) oraz wprowadza związane z tym zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego.
Kontrola koncentracji - dwuetapowe postępowanie
W znowelizowanej ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów wprowadzono jedno i dwuetapowe procedury rozpatrywania spraw fuzji i połączeń. Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują, iż bez względu na rodzaj spraw i ich charakter są one prowadzone w ramach jednego postępowania i kończą się co do zasady najpóźniej w terminie dwóch miesięcy od dnia wszczęcia.
Zgodnie z art. 96 ust. 1 znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów od 18 stycznia 2015 r. postępowania antymonopolowe w sprawach nieskomplikowanych, tzw. prostych koncentracji, powinny być zakończone w terminie miesiąca od dnia wszczęcia. Do tego terminu nie wlicza sie np. okresów oczekiwania na uiszczenie opłaty od wniosku o wszczęcie postępowania, usunięcia braków lub uzupełnienia informacji.
Natomiast w sprawach szczególnie skomplikowanych, co do których, z informacji zawartych w zgłoszeniu zamiaru koncentracji lub innych informacji, w tym uzyskanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w toku prowadzonych postępowań, wynika, że istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku w wyniku dokonania koncentracji lub wymagających przeprowadzania badania rynku - termin zakończenia postępowania ulega przedłużeniu o 4 miesiące (art. 96a ust. 1). W tych przypadkach Prezes Urzędu przedłuża termin zakończenia postępowania w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie. Postanowienie wymaga uzasadnienia.
Obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji Prezesowi UOKiK
Zgodnie z dodanym ust. 5 do art. 16 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – gdy zostanie spełniona przesłanka wielkości obrotu - jeżeli jednocześnie lub w okresie nie dłuższym niż 2 lata:
1) następuje przejęcie kontroli nad co najmniej dwoma przedsiębiorstwami należącymi do tej samej grupy kapitałowej, przy czym do obrotu zaliczany musi być łączny obrót wszystkich tych przedsiębiorców, jak i ich przedsiębiorców zależnych;
2) przedsiębiorca nabywa części mienia należące do innego przedsiębiorcy lub należących do tej samej grupy kapitałowej, przy czym do obrotu zaliczany musi być łączny obrót zrealizowany przez wszystkie te części mienia;
3) następuje przejęcie kontroli nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy kapitałowej oraz nabycie części mienia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej, przy czym do obrotu musi być zaliczany obrót wszystkich przedsiębiorców nad którym i jest przejmowana kontrola i ich przedsiębiorców zależnych oraz obrót zrealizowany przez wszystkie nabywane części mienia.1
W opinii przygotowanej przez OIGD podkreślono, że od 18 stycznia 2015 r. przy liczeniu obrotu, w odniesieniu do takiej fuzji, nie będzie uwzględniany obrót grupy kapitałowej zbywcy.
Przebieg postępowania i kontroli koncentracji
Ustawodawca dokonał rozdziału instytucji kontroli i przeszukania. Obecnie przeszukanie odbywa się w trakcie kontroli. W opracowaniu OIGD zaznaczono, że istotną różnicą pomiędzy kontrolą i przeszukaniem - w nowych przepisach - jest konieczność uzyskania przez Prezesa UOKiK zgody sądu ochrony konkurencji i konsumentów na dokonanie przeszukania (art. 105n ust. 2 znowelizowanej ustawy). Podkreślono też, iż zgodnie z dodanym do noweli ustawy art. 105g ust. 3 do przeszukania stosuje się odpowiednio - między innymi - art. 180, art. 224 § 1, art. 225, art. 226 i art. 236a Kodeksu postępowania karnego, które przewidują dla przeszukiwanych ustawowe gwarancje ochrony.
Ustawodawca doprecyzował też przepisy dotyczące kontroli koncentracji, mianowicie według art. 105a ust. 4 pkt 6 upoważnienie do przeprowadzenia kontroli musi zawierać określenie z zakresu przedmiotowego kontroli, w tym objęty nią okres.
Do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dodano również art. 105n ust. 1 zgodnie z którym podmiot, którego prawa zostały naruszone w toku kontroli maże wnieść zażalenie do sądu ochrony konkurencji i konsumentów na czynności kontrolne wykraczające poza zakres przedmiotowy kontroli lub inne czynności kontrolne podjęte z naruszeniem przepisów, w terminie 7 dni od dokonania tych czynności. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje kontroli.
Identyczne uprawnienie przysługuje przeszukiwanemu na podstawie dodanego do znowelizowanej ustawy art. 105p oraz osobie których prawa zostały naruszone w toku przeszukania, gdyż mogą wnieść zażalenie do sądu ochrony konkurencji i konsumentów na czynności przeszukania wykraczające poza zakres przedmiotowy przeszukania lub inne czynności przeszukania podjęte z naruszeniem przepisów, w terminie do 7 dni od dnia dokonania tych czynności, przy czym wniesienie zażalenia nie wstrzymuje przeszukania.
Ponadto nowe uregulowania art. 105b przewidują, iż w celu uzyskania informacji mających stanowić dowód w sprawie kontrolujący ma prawo:
a) wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu kontrolowanego;
b) żądania udostępnienia związanych z przedmiotem kontroli akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów oraz ich odpisów i wyciągów, korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, informatycznych nośników danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, innych urządzeń zawierających dane informatyczne lub systemów informatycznych, w tym także zapewnienie dostępu do systemów informatycznych będących własnością innych podmiotów zawierających dane kontrolowanego związane z przedmiotem kontroli, w zakresie, w jakim kontrolowany ma do nich dostęp;
c) sporządzania z materiałów i korespondencji, o których mowa w pkt b, notatek;
d) żądania sporządzenia przez kontrolowanego kopii lub wydruków materiałów, korespondencji, o których mowa w pkt b, oraz informacji zgromadzonych na nośnikach, w urządzeniach lub w systemach, o których mowa powyżej;
e) żądania od osób, o których mowa w art. 105d ust. 1, ustnych wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli2;
f) żądania od osób, o których mowa w art. 105d ust. 1, udostępnienia i wydania innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie.
Zgodnie z nowelizacją art. 70 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dokumenty zawierające informacje i dowody mające charakter oświadczenia przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występujących o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie oraz przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej przystępujące do procedury dobrowolnego poddania się karze pieniężnej mogą być kopiowane przez stronę wyłącznie, gdy przedsiębiorca lub osoba zarządzająca wyraża na to pisemną zgodę (art. 70 ust. 4 znowelizowanej ustawy).
Z informacji i dowodów mogą być sporządzane odręczne notatki o ile strona je sporządzająca zobowiąże się do wykorzystania uzyskanych w ten sposób informacji wyłącznie na potrzeby postępowania toczącego się przed Prezesem Urzędu lub postępowania przed sądem prowadzonego w wyniku wniesienia środka odwoławczego w sprawie (art. 70 ust. 5 znowelizowanej ustawy).
Istotną zmianę - obok dwuetapowego postępowania w sposobie prowadzenia kontroli koncentracji zawiera art. 96a ust. 3 znowelizowanej ustawy i według niej, w sprawach w których istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku w wynik u koncentracji, Prezes Urzędu przedstawia przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom uczestniczącym w koncentracji zastrzeżenia wobec tej koncentracji. Przedstawienie zastrzeżeń wymaga uzasadnienia. Przedsiębiorca może ustosunkować się do zastrzeżeń w terminie do 14 dni od ich doręczenia.
Prezes Urzędu na uzasadniony wniosek przedsiębiorcy, przedłuża ten termin nie więcej niż o 14 dni (art. 96a ust. 4 znowelizowanej ustawy).
Zdaniem OIGD, co zostało podkreślone w opublikowanym opracowaniu, to unormowanie jest korzystne dla przedsiębiorców. Będą mogli tak zmodyfikować zakres koncentracji, aby uzyskać z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozytywną decyzję.
Źródło: OIGD
1. Art. 5 znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów:
Przeliczenie wartości euro oraz innych walut obcych na złote oraz wartości złotego na euro jest dokonywane według kursu średniego walut obcych ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku kalendarzowego poprzedzającego rok zgłoszenia zamiaru koncentracji lub nałożenia kary.
2. Zgodnie z art. 105d ust. 1 znowelizowanej ustawy do osób tych należą:
kontrolowany, osoba przez niego upoważniona, posiadacz lokalu mieszkalnego, pomieszczenia, nieruchomości lub środka transportu, w których przechowywane są przedmioty, akta, księgi, dokumenty i inne informatyczne nośniki danych, mające wpływ na ustalenie stanu faktycznego, istotnego dla prowadzonego postępowania.