Złożenie wniosków o ustalenie wysokości odszkodowania
Prawidłowe ustalenie wysokości odszkodowania zależy przede wszystkim od wnikliwych ustaleń stanu faktycznego i stanu prawnego nieruchomości na dzień wydania pierwszoinstancyjnej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.
Łączna wartość odszkodowania za odebrane prawo własności i prawo użytkowania wieczystego oraz za wygaszone ograniczone prawa rzeczowe powinna być równa oszacowanej wartości nieruchomości. Doliczeniu do odszkodowania podlega kwota 10 000 zł dla właściciela lub użytkownika wieczystego który posiadał nieruchomość zabudowaną budynkiem (lokalem) mieszkalnym i w nim zamieszkiwał. Ponadto do kwoty odszkodowania doliczana jest kwota stanowiąca 5% wartości nieruchomości jeżeli właściciel wyda nieruchomość lub opróżni lokal w określonym terminie.
Aby można było właściwie sformułować wniosek o ustaleniu wysokości odszkodowania powinien być ustalony stan prawny nieruchomości, wszyscy właściciele i współwłaściciele z określeniem udziałów we współwłasności. Ponieważ odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych wypłaca się osobom którym te prawa przysługiwały. Dla każdej nieruchomości powinno być dokonane rozeznanie odnośnie do ograniczonych praw rzeczowych oraz ustalone podmioty tych praw (miejsce zamieszkania, siedziby itp.). W przypadku hipoteki należy ustalić wierzyciela hipotecznego i wysokości odszkodowania z tytułu wygaśnięcia hipoteki.
Odrębnym problemem jest odszkodowanie za ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości z racji usytuowania urządzeń sieci uzbrojenia terenu. Po oszacowaniu tego prawa wojewoda (starosta) ustala wysokość odszkodowania w decyzji.
Ujawnienie w KW ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości
Decyzja ZRID powinna zawierać ustalenia dotyczące ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości w związku z przebudową sieci uzbrojenia terenu oraz przebudową dróg innych kategorii. Dlatego też dokumentacja dotycząca tych ograniczeń powinna być skompletowana i przekazana wojewodzie (staroście) razem z wnioskiem o wydanie tej decyzji. Ostateczna decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowi podstawę do ujawnienia w istniejących księgach wieczystych ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości wynikających z tej decyzji.
Dokumentacja do założenia KW lub dokonania zmian w istniejących księgach wieczystych
Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowi podstawę do dokonania wpisów w księdze wieczystej. Nie ma podstaw aby wpis do KW na podstawie decyzji ze specustawy miał być dokonywany na podstawie dodatkowych wypisów i wyrysów z ewidencji gruntów. O dokonanie wpisów do KW ma wystąpić inwestor załączając decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej i mapy podziału. Organ wydający decyzję ZRID ma zawiadomić o skutkach decyzji sąd wieczysto-księgowy.
Ujawnienie zmian w ewidencji gruntów i budynków
Ostateczna decyzja ZRID, mapa podziału oraz sporządzony wykaz zmian gruntowych stanowi podstawę do dokonania zmian w ewidencji gruntów i budynków. Zmiany te dokonywane są z urzędu.
Nabycie „resztówek”
Jeżeli została przejęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, na wniosek właściciela, zarządca drogi zobowiązany jest do jej nabycia na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego. Nabycie to odbywa się poprzez zawarcie aktu notarialnego. W tym celu z zasady powinna być oszacowana wartość tej część nieruchomości.
Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego
W stosunku do wszystkich nieruchomości których właściciele odmawiają ich wydania musi być wszczęte postępowanie egzekucyjne. Zarządca drogi składa do organu odpowiedni wniosek wraz z udokumentowaniem zabiegów zmierzających do przejęcia nieruchomości.
Nabycie lub najem lokali zamiennych
W przypadku gdy decyzja ZRID dotyczy nieruchomości zabudowanych budynkiem mieszkalnym lub budynkiem z wyodrębnionym lokalem mieszkalnym, a właściciel chce opuścić ten lokal w ustawowym terminie, zarządca drogi zobowiązany jest do wskazania lokalu zamiennego. W tym celu lokale te powinny być kupione lub wynajęte. Zasady przydzielania lokali zamiennych reguluje ustawa o ochronie praw lokatorów. Niestety specustawa nie reguluje tych spraw w sposób jasny i jednoznaczny. Mówi ona bardziej o lokatorach (najemcach) niż o właścicielach którzy mieszkają w tych mieszkaniach.
Służebność przesyłu
Historia tego problemu przy budowie dróg jest bardzo długa, a uzyskiwanie zgód właścicieli nieruchomości na przebudowy lub budowy urządzeń infrastruktury odbywało się w najrozmaitszy sposób.
Obecnie w decyzji ZRID organ ma określić obowiązek dokonania takiej przebudowy oraz ustalić ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości i udzielić zezwolenia na wykonanie tych prac.
W dniu 3 sierpnia 2008 r. dokonano zmiany Kodeksu cywilnego wprowadzając pojęcie ustanowienia służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Służebność taka może być ustanowiona w formie aktu notarialnego, a jeśli brak jest zgody – rozstrzyga sąd. Nie ma żadnych przeszkód aby w tym trybie została ustanowiona służebności przesyłu. Natomiast zgodnie ze specustawą problem ten dla dróg rozstrzygany jest w decyzji ZRID. Wszystkie inne nowe inwestycje liniowe oraz regulacje starych spraw, np. linii wysokiego napięcia mogą i powinny być rozwiązywane w trybie znowelizowanego Kc.
Zenon Marzec
Agencja Geodezyjno-Prawna GRUNT
Zagadnienia te były omawiane podczas szkolenia „Opracowania geodezyjne i pozyskiwanie nieruchomości w procesie przygotowania inwestycji drogowych” – Polski Kongres Drogowy, Warszawa, 6 maja 2010 r.
- «« poprz.
- nast.
