Ustawa o udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, która obowiązuje 15 listopada br., do specustawy wprowadza zasadę, że w trakcie postępowania o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej prowadzi się również postępowanie z udziałem społeczeństwa. Art. 148 tej ustawy nadaje nowe brzmienie art. 11a specustawy: decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej może być wydana po uprzednim przeprowadzeniu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jeżeli jest ona wymagana przepisami ustawy o udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W ten sposób wprowadzono odmienne rozwiązania. Dotąd na etapie wszczęcia postępowania obowiązywało obwieszczenie. Teraz dochodzi również zawiadomienie poprzez przekazanie właścicielom i użytkownikom wieczystym nieruchomości objętych wnioskiem informacji o tym, że postępowanie zostało wszczęte. Czyli ta sama forma, która do tej pory obowiązywała na etapie zawiadamiania o wydaniu decyzji, obowiązuje już na etapie wszczynania postępowania. W tym więc przypadku należy się liczyć z tym, że procedura będzie się wydłużała. Uproszczeniem postępowania jest uznanie, że doręczenie zawiadomienia na adres wskazany w katastrze nieruchomości jest skuteczne. Jednak to nie do końca rozwiązuje problem. Z praktyki wiadomo, jakimi danymi dysponują kartoteki katastru nieruchomości, czyli co jest w ewidencjach. Z praktyki również wiadomo, że dość powszechne są sytuacje, w których adresat otrzymujący zawiadomienie informuje, że już nie jest właścicielem.
W przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym organ wysyła zawiadomienie jedynie do wnioskodawcy. To w pewnym zakresie bezwątpienia ułatwi sprawę inwestorowi i organom, bo tam gdzie nie ma żadnych zapisów, które by można wykorzystać z ewidencji, to ten przepis praktycznie będzie stosowany.
W sytuacji, kiedy właściciel lub użytkownik wieczysty nie żyje, a ich spadkobiercy w ewidencji nie wykazali prawa do spadku, to też nie wysyła się im zawiadomienia. Praktycznie wygląda to tak, że o śmierci właściciela lub użytkownika nieruchomości wiadomość przychodzi dopiero z otrzymaniem pocztowej zwrotki. Problemem jest więc to, jak pozyskiwać informacje o tym, kto jest spadkobiercą i czy spadkobiercy nie wykazali praw do spadku. Zwrotka bowiem daje wyłącznie informację o śmierci dotychczasowego właściciela.
Finałem postępowania z wniosku o pozwolenie na realizację inwestycji jest decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (art. 11f), która zawiera:
1) wymagania dotyczące powiązania drogi z innymi drogami publicznymi, z określeniem ich kategorii;
2) określenie linii rozgraniczających teren;
3) warunki wynikające z potrzeb ochrony środowiska, ochrony zabytków i dóbr kultury współczesnej oraz potrzeb obronności państwa;
4) wymagania dotyczące ochrony uzasadnionych interesów osób trzecich;
5) zatwierdzenie podziału nieruchomości, o którym mowa w art. 12 ust. 1;
6) oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego;
7) zatwierdzenie projektu budowlanego;
8) w razie potrzeby inne ustalenia dotyczące:
a) określenia szczególnych warunków zabezpieczenia terenu budowy i prowadzenia robót budowlanych,
b) określenia czasu użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych,
c) określenia terminów rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania oraz tymczasowych obiektów budowlanych,
d) określenia szczegółowych wymagań dotyczących nadzoru na budowie,
e) obowiązku dokonania przebudowy istniejącej sieci uzbrojenia terenu,
f) obowiązku przebudowy dróg innych kategorii,
g) określenia ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości dla realizacji obowiązków, o których mowa w lit. e i f,
h) zezwolenia na wykonanie obowiązków, o których mowa w lit. e i f.
Na tę decyzję składają się zarówno elementy dotychczas obowiązujące w decyzji lokalizacyjnej i w pozwoleniu na budowę, jak też całkowicie nowe. Skupia więc ona poza starymi wymaganiami, również nowe, które nakładają obowiązki związane z terenami poza istniejącym pasem drogowym (włącznie z zezwoleniem na ich wykonanie). To jest pewne rozwiązanie tego, z czym dotychczas borykali się inwestorzy, a więc odpowiada: co zrobić z urządzeniami nie będącymi w gestii zarządców dróg? Specustawa w tej chwili jednoznacznie rozstrzygnęła skomplikowane i kompetencyjnie trudne sprawy wprowadzając następujący zapis: „W przypadku, gdy inwestycja drogowa wymaga przejścia przez tereny wód płynących bądź tereny linii kolejowej, właściwy zarządca drogi jest uprawniony do nieodpłatnego zajęcia tego terenu na czas realizacji tej inwestycji. Właściwy zarządca drogi nie później niż w terminie 30 dni przed planowanym zajęciem terenu, o którym mowa wyżej, uzgadnia w drodze pisemnego porozumienia z zarządcą infrastruktury kolejowej lub z odpowiednimi organami, o których mowa w art.11 ust. 1 ustawy z 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne, zakres, warunki i termin zajęcia tego terenu. W przypadku gdy decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej został nadany rygor natychmiastowej wykonalności, porozumienie, o którym mowa powyżej, zawiera się niezwłocznie. Za szkody powstałe w wyniku działań, o których mowa wyżej, przysługuje odszkodowanie ustalane na zasadach wynikających z Kodeksu cywilnego, do zapłaty którego jest obowiązany właściwy zarządca drogi.”
Atutem tej regulacji jest też nadanie większej skuteczności rygorowi natychmiastowej wykonalności. W poprzedniej ustawie on funkcjonował, natomiast w praktyce zapis ten był kontrowersyjny, ponieważ kolidował z art. 28 prawa budowlanego, który mówił, że do robót budowlanych można przystąpić po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Obecnie rygor natychmiastowej wykonalności jest w specustawie bardziej skonkretyzowany i jeżeli zostanie on nadany decyzji, to zobowiązuje do niezwłocznego wydania nieruchomości, uprawnia do faktycznego objęcia tej nieruchomości przez właściwego zarządcę drogi oraz – co najważniejsze – uprawnia do rozpoczęcia robót budowlanych natychmiast po wydaniu zezwolenia.
Terminy w specustawie
Ustawa wskazuje trzy terminy dla wydania odpowiednio decyzji i wyroków. Dla organów I instancji jest ustalony termin 90 dni do wydania zezwolenia na realizację inwestycji drogowej i temu terminowi jest przypisany rygor kary finansowej w przypadku jej nie wydania na czas (500 zł za każdy dzień zwłoki). Te 90 dni liczy się według zasad Kpa, czyli nie wlicza się okresów zawieszenia i przedłużenia, które wynikły nie z winy organów. Drugi termin dotyczy organu odwoławczego i wynosi 30 dni. W tym czasie musi być rozpoznane odwołanie od decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, przy czym ten termin nie ma nałożonego rygoru kary finansowej. Tu więc ma zastosowanie przepis Kpa, mówiący, że wnioskującemu przysługuje skarga, zażalenie na bezczynność organu. Dla sądu administracyjnego z kolei został ustalony termin dwóch miesięcy na rozpatrzenie ewentualnych skarg na decyzje, również bez rygoru kary finansowej.
Eliminowanie decyzji z obrotu prawnego
Specustawa zawiera istotnie regulacje dotyczące wyeliminowania decyzji z obrotu prawnego. Wprowadziła dwa zapisy odnoszące się do możliwości wyeliminowania decyzji. Pierwszy: „Nie stwierdza się nieważności ostatecznej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, jeżeli wniosek o stwierdzenie nieważności tej decyzji został złożony po upływie 14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, a inwestor rozpoczął budowę drogi. Art. 158 §2 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.” Drugi: „W przypadku uwzględnienia skargi na decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności, sąd administracyjny po upływie 14 dni od dnia rozpoczęcia budowy drogi może stwierdzić jedynie, że decyzja narusza prawo z przyczyn wyszczególnionych w art. 145 lub 156 Kodeksu postępowania administracyjnego.” W tym przypadku rozstrzyganie sprawy podlega postępowaniu cywilnym, natomiast nie skutkuje to w żadnej mierze na samą decyzję.
Zakończenie budowy
Specustawa nie dokonała zmian w organach powołanych do trybu zakończenia budowy. Jednocześnie wskazuje prawo budowlane jako właściwy tryb postępowania na tym etapie procedury. Zatem stanowi, że wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich, starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych, wydają decyzję o pozwoleniu na użytkowanie drogi na zasadach i w trybie przepisów ustawy - Prawo budowlane. W tym przypadku wojewoda działa poprzez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, natomiast problem pojawia się na poziomie starostw, ponieważ prawo budowlane nakazuje dokonanie kontroli przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Zgodnie z przepisami, takiej kontroli może dokonać pracownik Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego posiadający odpowiednie uprawnienia. Wobec zmian kompetencyjnych na tym poziomie administracji pojawia się szczególnie trudny problem.
***
Specustawa stanowi, że do spraw wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia jej wejścia w życie stosuje się przepisy dotychczasowe. Kolejny jednak zapis, w przepisach końcowych regulujących okres przejściowy, mówi, że „dla przedsięwzięć drogowych, dla których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi, stosuje się przepisy dotychczasowe.” Przepisy przejściowe i końcowe nie regulują jednak sytuacji, w której w starym trybie procedowano decyzję lokalizacyjną, a wydano ją po 10 września br.
opr. Agnieszka Serbeńska
konsultacja – radca prawny Ryszard Kulik
Co zmieniło się w podstawowej dla inwestycji drogowych ustawie, a więc ustawie o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, przedstawia prezentacja, przygotowana przez Elżbietę Gabryś – dyrektor Wydziału Infrastruktury Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. O zapisach specustawy dyskutowano podczas konferencji szkoleniowej, która odbyła się 3 listopada br. w Krakowie. Inicjatorami tego spotkania byli: Polski Kongres Drogowy Region Małopolska, Związek Mostowców RP Oddział Kraków oraz Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie.
- «« poprz.
- nast.
