Destrukcja i defragmentacja środowisk życia zwierząt jest obecnie największym zagrożeniem  w przetrwaniu wielu gatunków. Przeciwdziałając temu już w ubiegłym stuleciu wprowadzono szereg form ochrony. Zazwyczaj jednak dotyczyły one określonego gatunku lub wybranego obszaru. To okazało się niewystarczające w zachowaniu bioróżnorodności przyrodniczej. I tak… drogi zwierząt skrzyżowały się ze szlakami transportowymi człowieka.

Jeszcze w ostatnim dziesięcioleciu zeszłego wieku zmieniono podejście do ochrony zasobów naturalnych, odchodząc od działań punktowych w kierunku globalnego rozwiązywania problemów. Zatem w skali przestrzennej całego europejskiego kontynentu zaczęto wprowadzać mechanizmy zapewniające spójność i ciągłość ekosystemów, między innymi poprzez korytarze ekologiczne dające zwierzętom możliwość pokonywania ich naturalnych wędrówek.

Sieci ekologiczne, korytarze ekologiczne, zielone węzły i zielone drogi – to są nowoczesne narzędzia minimalizujące negatywne oddziaływanie cywilizacji na środowisko przyrodnicze.

W Polsce dotąd najskuteczniejszym narzędziem przeciwdziałania zjawiskom defragmentacji zielonych obszarów trasami dróg jest budowa przejść dla zwierząt. A i te rozwiązania są u nas na tyle nowe, że ani nie możemy się specjalnie poszczycić ich oszałamiającą liczbą, ani potwierdzonymi korzyściami ich funkcjonowania w przypadku poszczególnych gatunków zwierząt. Na podstawie kwerendy telefonicznej, wykonanej przez organizacje ekologiczne, na sieci dróg krajowych zinwentaryzowano w zeszłym roku 337 przejść dla zwierząt. W tej liczbie dominują przepusty (221) i to z reguły dostosowywane do nowej, ekologicznej funkcji. Ponadto, do tej pory powstało 19 przejść górnych i 20 dolnych, przy tym w ich łącznej liczbie aż 31 to tzw. przejścia zespolone, najczęściej połączone z lokalną drogą. Natomiast poszerzonych mostów i wiaduktów dla zwierząt wykonano w każdym rodzaju po 18.

Wykorzystanie konstrukcji służących migracjom zwierząt jest zdeterminowane dwoma czynnikami: środkami finansowymi inwestora dróg oraz wiedzą i doświadczeniem projektantów. Proces projektowania i budowy przejść dla zwierząt powinien opierać się na określonych regułach, a wykonane realizacje należy monitorować pod względem ich funkcjonalności i wykorzystania. O dotychczasowych doświadczeniach w realizacji takich obiektów napisał Rafał T. Kurek w materiale „Ochrona korytarzy ekologicznych fauny w inwestycjach drogowych”. Polecamy ten artykuł.

Agnieszka Serbeńska
redaktor naczelna edroga.pl