GDDKiA nie ma podstaw do automatycznego zwiększenia środków finansowych dla firm, które w trybie pozakontraktowym występują o kolejne miliony i przedłużenie czasu na ukończenie i tak opóźnionych już kontraktów. Umowa obowiązuje obie strony do rzetelnej realizacji jej zapisów.

Odpowiedzialność w drogowym biznesie

GDDKiA nie godzi się na realizację bezpodstawnych żądań o dopłaty do kontraktów na rzecz wykonawców. Strona publiczna nie będzie ponosić kosztów np. za źle oszacowane ryzyko, błędnie skalkulowane ceny materiałów czy potrzeb sprzętowych i kadrowych niezbędnych do terminowej realizacji kontraktu. Należy pamiętać, że umowę na realizację kontraktu drogowego wykonawcy podpisują świadomie i dobrowolnie. Co więcej, na etapie przetargów firmy często zabiegają o zlecenia, m.in. deklarując w ramach wyjaśnień rażąco niskiej ceny swoje tzw. „know-how” czy też zaangażowanie sił własnych. Okazuje się jednak, że już po podpisaniu umowy nie wszystkie firmy wywiązują się ze swoich zobowiązań.

Zapisy są jednakowe dla wszystkich wykonawców, podobnie jak konsekwencje niewywiązania się z podjętych zobowiązań. Podmioty przystępujące dobrowolnie do przetargów, mogą się zapoznać ze wszystkimi kluczowymi zapisami umownymi, które są dołączone do dokumentów przetargowych.

Sugestie przerwania prac i wysokości roszczeń

Wszelkie działania związane z żądaniami zwiększenia kwot za realizację zadania muszą mieć związek z zapisami kontraktów. Zapisy umów przewidują konkretne, uzasadnione roszczenia w określonych sytuacjach w ramach działań kontraktowych, jednak nie ma możliwości ogólnego zwiększania kwot za realizację inwestycji.

Czterej wykonawcy: Astaldi, Impresa Pizzarotti, Salini Impregilio, Toto Costruzioni Generali podpisali kontrakty o łącznej kwocie ponad 9,2 mld zł, z której ponad połowa została już zapłacona. To w sumie 15 kontraktów na 219 km nowych dróg szybkiego ruchu. W tej kwocie znajduje się także ok. 240 mln zł wypłaconych roszczeń podwykonawcom, usługodawcom i dostawcom materiałów. Kolejne ok. 65 mln zł znajduje się w rozpatrzeniu przez GDDKiA. Przy rozliczeniach na tych kontraktach GDDKiA szczegółowo analizuje zasadność wypłat.

Dwie z tych firm złożyły także żądania poza kontraktem na łącznie 1,215 mld zł mówiące o podwyższeniu kwot w zakresie waloryzacji:
• Impresa Pizzarotti - 766 mln,
• Salini Impregilio - 449 mln,
• Astaldi nie wystąpiło z roszczeniami waloryzacyjnymi,
• Toto Costruzioni Generali wystąpiło z roszczeniem przejściowym, ale nie określiło jednak wartości.

Roszczenia i kary wybranych wykonawców

Wykonawcy, nie realizując zapisów umowy, świadomie narażają się na zawarte w umowach konsekwencje. Opierając się na wybranych powyżej przykładach można prześledzić składane roszczenia, ale i nałożone kary za np. niezgłoszonych podwykonawców.

1. W przypadku firmy Salini Impregilio, realizującej 5 kontraktów o wartości ok. 3,54 mld zł, na łączną długość 80 km tras, GDDKiA jest uprawniona do wyegzekwowania 67 mln zł kar umownych, w tym 5,5 mln zł z tytułu niezgłoszenia podwykonawców lub usługodawców bądź poddostawców. Natomiast kolejne, w wysokości ok. 163 mln zł, są w rozpatrywaniu.
Mowa tu o zadaniach:
• S7 Chęciny – Jędrzejów – przejezdność
• S7 Skomielna Biała – Rabka-Zdrój
• A1 Tuszyn – Pyrzowice, odc. F w. Rząsawa (z węzłem) – w. Blachownia (z węzłem)
• S3 Kaźmierzów – Lubin Północ odc. III – przejezdność po fragmencie trasy
• S7 Widoma – Kraków, gdzie obecnie trwa etap projektowania.

2. Od firmy Astaldi, realizującej 4 kontrakty o wartości ok. 3,04 mld zł, na łączną długość 29 km nowych dróg, GDDKiA może żądać 5 mln zł kar umownych, a kolejne w wysokości ok. 37 mln zł są w rozpatrywaniu.
Mowa tu o zadaniach:
• S7 Naprawa – Skomielna Biała (tunel)
• S2 w. Puławska – w. Przyczółkowa (Zadanie A: POW)
• S8 Kobyłka – Radzymin Płd. – remont DK 8
• S8 Mężenin – Jeżewo Zakończenie Kontraktu: 6.12.2019 r. (Kontrakt oddany od użytkowania w zakresie TG, pozostały do realizacji zbiorniki retencyjne).

3. Od firmy Toto Costruzioni Generali, realizującej 2 kontrakty o wartości ok. 1,05 mld zł, na łączną długość 29 km tras, GDDKiA może wyegzekwować 22 mln zł kar umownych, w tym 0,4 mln zł z tytułu niezgłoszenia podwykonawców lub usługodawców bądź poddostawców.
Mowa tu o zadaniach:
• S5 Poznań (Głuchowo A2) – Wronczyn – przejezdność jedną jezdnią
• S61 Ostrów Mazowiecka - obwodnica Augustowa odc. Łomża Zachód – Kolno

4. W przypadku firmy PIZZAROTTI, realizującej 4 kontrakty o wartości ok. 1,65 mld zł, na łączną długość 80 km tras, w rozpatrywaniu znajdują się kary umowne w wysokości ok. 14,5 mln zł.
Mowa tu o zadaniach:
• S5 Nowe Marzy – Dworzysko
• S5 Dworzysko – Aleksandrowo
• S5 Białe Błota – Szubin
• S61 obwodnica Augustowa - granica państwa, odc. koniec obw. Suwałk - Budzisko (gr. państwa) z obw. Szypliszek, gdzie obecnie trwa etap projektowania i planowane jest uzyskanie decyzji ZRID w kolejnych, wiosennych miesiącach.

Odpowiedzialna i obopólna zgoda na podpisane warunki

Sytuacja, w której wykonawca wstrzymuje roboty i schodzi z budowy jest jego decyzją wraz z jej konsekwencjami. Te ostatnie są z kolei zapisane w obopólnie podpisanym kontrakcie, w tym m.in. zasady uruchamiania gwarancji bankowych zleceniobiorcy.

W praktyce, w przypadku niedotrzymania warunków umowy, obowiązują zawarte w kontrakcie kary umowne, a więc te, na które zgadzają się wcześniej obie strony. Wykonawca odstępujący ze swojej winy w trakcie prac od realizacji zadania, zobowiązuje się tym samym do pokrycia koszów 10% wartości kontraktu w ramach kar umownych oraz innych kosztów, np. tych związanych z brakiem należnych płatności dla podwykonawców, usługodawców i dostawców materiałów.

Źródło: GDDKiA