Motocykliści należą do niechronionej grupy użytkowników dróg, którzy w niewielkim stopniu są chronieni przez hełmy i odzież ochronną. Dodatkowo nowe rozwiązania techniczne umożliwiają motocyklistom jazdę z bardzo dużymi prędkościami, przekraczającymi nawet 200 km/h. Dlatego każdy najmniejszy błąd motocyklisty prowadzi do groźnego w skutkach wypadku. Należy podjąć intensywne działania, aby zatrzymać wzrost liczby ofiar wśród motocyklistów, ale także zmniejszyć zagrożenia, jakie stwarzają motocykliści.

Motocykliści

W latach 2001-2010 liczba ofiar śmiertelnych wśród motocyklistów (kierowców i pasażerów) wzrosła aż o 63% (+100 osób). Wzrósł również udział zabitych użytkowników motocykli z 2,9% w 2001 r. do 6,6% ogółu ofiar śmiertelnych w 2010 r. W tym samym czasie liczba rannych motocyklistów wzrosła o 41% (+633). Zmiany te częściowo są spowodowane znacznym wzrostem popularności motocykli, wzrostem liczby kupowanych motocykli i zmianą ich struktury rodzajowej.

Znacznie rośnie liczba motocykli zarejestrowanych po raz pierwszy (+465%). Niepokojącym jest fakt, że maleje liczba małych motocykli o silnikach poniżej 125 cm³ (-9%). Liczba zarejestrowanych motocykli w latach 2001-2009 wzrosła o 21% (tab.16). Wzrost ten, choć znaczny, jest jednak mniejszy niż wzrost ogółu pojazdów (+50%) i wzrost liczby samochodów osobowych (+57%). W analogicznym okresie wypadkowość w tych grupach pojazdów zmalała, czyli wzrost liczby pojazdów nie musi powodować wzrostu zagrożenia.

Ofiarami wypadków z udziałem motocyklistów są przede wszystkim mężczyźni, którzy stanowią 95% zabitych i 91% ciężko rannych motocyklistów. Najliczniejszą grupą zabitych motocyklistów są młodzi mężczyźni (95%) w wieku 25-39 lat (49%) oraz w wieku 15-24 lata (36% zabitych). Wskaźnik zabitych motocyklistów na 1 mln mieszkańców jest najwyższy dla najmłodszych mężczyzn w wieku 15-24 lata i wynosi on 18 zabitych motocyklistów na 1 milion mieszkańców.

W Polsce średni wskaźnik zagrożenia śmiercią dla motocyklistów wynosi blisko 7 zabitych motocyklistów na 1 milion mieszkańców i jest niższy niż średnio w krajach Unii Europejskiej (10 zabitych na 1 mln mieszkańców).

Poszkodowanymi w wypadkach motocyklistów są przede wszystkim kierowcy, którzy stanowią 92% zabitych i 87% ciężko rannych użytkowników motocykli. Większość motocyklistów zostaje poszkodowanych w wypadkach głównie w dzień i na obszarach zabudowanych. 80% zabitych i 89% ciężko rannych motocyklistów doznaje obrażeń o jasnej porze dnia. 62% zabitych i 72% ciężko rannych motocyklistów doznaje obrażeń w obszarach zabudowanych.

W 2010 roku wydarzyły się 2 352 wypadki z udziałem motocyklistów. 76% tych wypadków wydarzyło się w obszarach zabudowanych, w większości w dzień (82%). W nocy miało miejsce 12% wypadków z udziałem motocykli. Charakterystyczny dla wypadków z motocyklistami jest fakt, że w obszarach zabudowanych, w dzień blisko 40% wydarza się na skrzyżowaniach, a poza obszarami zabudowanymi 47% miało miejsce na drogach krajowych.

Wypadki z udziałem motocyklistów to przede wszystkim zderzenia boczne, które stanowią 51% wypadków w obszarach zabudowanych i 32% wypadków motocyklistów poza obszarami zabudowanymi. Dosyć częstym rodzajem wypadku z udziałem motocyklisty jest wywrócenie się pojazdu (13% w obszarach zabudowanych, 22% poza obszarami zabudowanymi) i najechanie na przeszkodę (7% w obszarach zabudowanych, 16% poza obszarami zabudowanymi).

W 2010 roku w 2 352 wypadkach z udziałem motocykli uczestniczyło 2 392 motocyklistów i 1 804 innych kierujących. Odpowiedzialnością za wypadek z motocyklistami częściej obarczano innych kierujących. 63% z nich swoim błędnym zachowaniem przyczyniło się do wypadku, podczas gdy jedynie 43% motocyklistów uczestniczących w wypadkach popełniło jakiś błąd. Wśród błędów popełnianych przez motocyklistów najczęstsze to:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu (24%),
• nieprawidłowe wykonywanie manewrów, takich jak: skręcanie, omijanie, wyprzedzanie, wymijanie, cofanie (9%),
• prowadzenie pod wpływem alkoholu (8%).

Najczęstsze błędy popełniane przez kierowców innych pojazdów, którzy brali udział w wypadkach z motocyklistami to:

• nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu (45%),
• nieprawidłowe wyprzedzanie, skręcanie, cofanie, omijanie, wymijanie (11%).

Motocykliści (kierowcy), którzy swoim zachowaniem przyczynili się do powstania wypadku to przede wszystkim ludzie młodzi i bardzo młodzi (85% w wieku 15-39 lat), bardzo często nieposiadający uprawnień do prowadzenia motocykla (47%).

Motorowerzyści

W latach 2001-2010 liczba ofiar śmiertelnych wśród motorowerzystów wzrosła aż o 32% (+20 osób). Wzrósł również udział zabitych użytkowników motocykli z 1,1% w 2001 roku do 2,1% ogółu ofiar śmiertelnych w 2010 roku. W tym samym czasie liczba rannych motorowerzystów wzrosła o 133% (+1 076). Zmiany te częściowe są spowodowane znacznym wzrostem popularności motorowerów.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba motorowerów w latach 2001-2009 wzrosła o 108%. Rozwój motoryzacji dotyczy różnych grup pojazdów, jednak nie dla wszystkich następuje wzrost wypadkowości.

W Polsce średni wskaźnik zagrożenia śmiercią dla motorowerzystów wynosi 2,2 zabitych motorowerzystów na 1 milion mieszkańców i jest nieznacznie niższy niż średnio w krajach Unii Europejskiej (2,7 zabitych na 1 mln mieszkańców). Wskaźnik zabitych motorowerzystów na 1 milion mieszkańców jest najwyższy dla najmłodszych mężczyzn w wieku 15-24 lata i wynosi on 6 zabitych motorowerzystów na 1 milion mieszkańców.

Ofiarami wypadków z udziałem motorowerzystów są przede wszystkim mężczyźni, którzy stanowią 92% zabitych i 81% ciężko rannych motorowerzystów. Najliczniejszą grupą zabitych motocyklistów są młodzi mężczyźni w wieku 15-24 lat (36%), ale także starsi mężczyźni w wieku 40-59 lat (25% zabitych) i powyżej 60 lat (18%). Wśród ciężko rannych motorowerzystów, oprócz najliczniejszej grupy mężczyzn w wieku 15-24 lata (32%), zagrożenie dotyczy mężczyzn w wieku 40-59 lat (16%) i w wieku 25-39 lat (16%), ale także dzieci w wieku do 14 lat (10%).

Większość zabitych motorowerzystów (72%) ulega wypadkom drogowym w dzień, przy czym w obszarach zabudowanych zginęło w dzień 42% zabitych motorowerzystów, a poza obszarami zabudowanymi 30%. Wynika stąd, że choć częściej do śmierci motorowerzystów dochodzi w obszarach zabudowanych to poza obszarami zabudowanymi motorowerzyści są także zagrożeni.

Do ciężkich obrażeń dochodzi również głównie w dzień (84%), ale przede wszystkim na obszarach zabudowanych (67%). Grupą najbardziej zagrożoną ciężkimi obrażeniami w dzień, w obszarach zabudowanych są młodzi mężczyźni w wieku 15-24 lata.

Wypadki z udziałem motorowerzystów w zdecydowanej większości wydarzają się na obszarach zabudowanych (80%) i przede wszystkim w dzień. W obszarach zabudowanych w dzień 39% wypadków miało miejsce na skrzyżowaniach. Poza obszarami zabudowanymi 45% wypadków motorowerzystów w dzień miało miejsce na drogach powiatowych i gminnych.

Podobnie jak w przypadku wypadków z udziałem motocyklistów najczęstszymi rodzajami wypadków motorowerzystów są zderzenia boczne (49% w obszarach zabudowanych i 37% poza obszarami zabudowanymi). Dość częste są również wywrócenia pojazdu (12% w obszarach zabudowanych i 17% poza obszarami zabudowanymi) oraz najechania na przeszkodę (6% w obszarach zabudowanych i 10% poza obszarami zabudowanymi).

W 2010 roku w 1 955 wypadkach z udziałem motorowerzystów uczestniczyło 1 971 motorowerzystów i 1 484 innych kierujących. Odpowiedzialnością za zaistnienie wypadku obarczono 46% motorowerzystów i 56% innych kierowców. Wśród błędów popełnianych przez motorowerzystów najczęstsze to:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu (15%),
• nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu (11%),
• nieprawidłowe wyprzedzanie, skręcanie, cofanie, omijanie, wymijanie (10%),
• prowadzenie pod wpływem alkoholu (10%).

Najczęstsze błędy popełniane przez kierowców innych pojazdów, którzy brali udział w wypadkach z motocyklistami to:

• nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu (34%),
• nieprawidłowe wyprzedzanie, skręcanie, cofanie, omijanie, wymijanie (14%).

Ponad połowa (52%) motorowerzystów, sprawców wypadków to osoby bardzo młode w wieku 13-21 lat. 27% tych osób kierujących motorowerami nie posiadało odpowiednich uprawnień.

***

W latach 2001-2010 nastąpił znaczny wzrost zagrożenia motorowerzystów. Zjawisko to jest tym bardziej niepokojące, że w ogromnej większości dotyczy najmłodszych uczestników ruchu. Wzrost liczby motorowerzystów uczestniczących i poszkodowanych w wypadkach oznacza, że młodzi ludzie niezbyt dobrze radzą sobie z trudnościami i zagrożeniami występującymi na drogach. Z kolei osoby pełnoletnie mogą kierować motorowerami bez żadnych uprawnień, co również może sprawiać wiele trudności przy braku znajomości przepisów ruchu i praktyki w prowadzeniu pojazdu. Co prawda motorower nie może jechać szybciej niż 45 km/h, ale jak widać z danych statystycznych nie jest pojazdem bezpiecznym, między innymi dlatego, że korzysta z tej samej drogi co inne pojazdy jeżdżące znacznie szybciej. Te niedoskonałości obowiązujących przepisów zostaną zlikwidowane wraz z wejściem w życie ustawy o kierujących pojazdami. Przewiduje ona wprowadzenie prawa jazdy kategorii AM, uprawniającego do prowadzenia motoroweru.

Źródło: „Stan bezpieczeństwa na polskich drogach w 2010 roku. Zagrożenia niechronionych uczestników ruchu” - opracowanie przygotowane przez Instytut Transportu Samochodowego na zlecenie Sekretariatu Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Zawiera ono informacje o niechronionych uczestnikach ruchu - ofiarach wypadków drogowych, miejscach tych wypadków, zachowaniach uczestników wypadków, a także ogólne dane o wypadkach i motoryzacji w latach 2001 - 2010. Materiał jest publikowany na stronie internetowej KRBRD.