Od 2005 roku Rzeszów zwiększył swoją powierzchnię o 117% - z blisko 54 km kw. do prawie 116 km kw. W tej chwili liczba mieszkańców sięga 179 tys. Dynamiczny rozwój miasta niesie swoje konsekwencje. Dlatego jednym z priorytetów władz miasta jest przede wszystkim rozwój układu komunikacyjnego i poprawa jego przepustowości, a także usprawnienie komunikacji publicznej.
Stolica Podkarpacia jest jednym z najszybciej rozwijających się miast w kraju. W różnego rodzaju raportach i rankingach plasuje się w czołówce ośrodków o najwyższych wskaźnikach obrazujących poziom życia mieszkańców czy skalę wydatków inwestycyjnych służących podnoszeniu jakości miejskich usług. W rozwoju miasta niebagatelne znaczenie ma jego położenie geograficzne i układ szlaków transportowych łączących aglomerację z regionami w kraju i w Europie.
Rzeszów położony jest w ciągu III Korytarza Paneuropejskiego, wiodącego z Zachodu w kierunku Kijowa. Miasto jest też ulokowane na trasie planowanego - na podstawie tzw. porozumienia łańcuckiego z 2006 roku - Paneuropejskiego Korytarza Helsinki-Ateny (Via Carpatia). Zasadnicze ciągi transportowe łączące Rzeszów z regionami kraju tworzą drogi krajowe nr 4, 9 i 19.
Jedno z najważniejszych i docelowych powiązań komunikacyjnych miasta związane jest z autostradą A4, której przebieg wyznaczono na południe od lotniska, po północnej stronie Rzeszowa. Planowane są tu trzy węzły: Wschodni, Centralny i Zachodni. Węzeł Centralny to skrzyżowanie z drogą nr 9. Natomiast węzły Wschodni i Zachodni będą połączeniami z drogą S19. Na odcinku pomiędzy węzłami odcinek S19 pokryje się z ciągiem autostradowym. Ten fragment szlaku będzie bezpłatny jako autostradowa obwodnica Rzeszowa. Ten ciąg będzie też skomunikowany z drogami nr 4 i 9. Miasto, w swoich granicach administracyjnych, wspólnie z rzeszowskim oddziałem GDDKiA zbuduje 5-kilometrową łącznicę pomiędzy autostradą a drogami nr 4 i S19. Powstanie ona do 2012 roku.
W ostatnich latach Rzeszów zrealizował wiele inwestycji drogowych udrażniających wewnętrzny układ komunikacyjny aglomeracji. Środki na to przeznaczone stanowiły znaczącą pozycję w budżecie miasta. Ponadto dodatkowe fundusze pozyskano z zewnątrz. Dzięki dofinansowaniu z funduszy UE między innymi powstała obwodnica północna. Jej koszt wyniósł ponad 160 mln zł. W ciągu kilku minionych lat w Rzeszowie wybudowano ponad 40 km nowych ulic, podobną liczbę kilometrów przebudowano, a ponad 105 km ulic wyremontowano.
W tej chwili najważniejsza dla miasta jest realizacja projektu „Budowa systemu integrującego transport publiczny Rzeszowa i okolic”. Fundusze na to przedsięwzięcie zostały przyznane z Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Koszt zadania sięga prawie 305 mln zł, z tego 259 mln zł pochodzi z unijnych funduszy. Wkład miasta to blisko 46 mln zł. W ramach tego projektu m.in. powstanie Centrum Zarządzania Ruchem administrujące systemem sterowania sygnalizacją świetlną. Będzie też ustanowiony priorytet dla komunikacji zbiorowej. W ramach tego projektu rozważana jest możliwość poprowadzenia ruchu komunikacji publicznej szlakami dawnych torowisk kolejowych, licznie przecinających miasto, by w ten sposób odciążyć od ruchu główne arterie. W tej chwili zakończyły się prace związane z badaniami ruchu oraz wykonywane jest studium wykonalności, które wskaże kierunki rozwoju miejskiego transportu z uwzględnieniem tras autobusowych i z wykorzystaniem szynobusów, a także uwzględni optymalne powiązania wszystkich rodzajów transportu publicznego.
Rzeszów przygotowuje się również do realizacji projektu kolejki napowietrznej typu Monorail. Na to zadanie pozyska środki z Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Budowa w pierwszym etapie obejmie 8-kilometrową linię. Koszt projektu szacowany jest na 55 mln zł. Gotowy jest już program funkcjonalno-użytkowy. Realizacja odbędzie się w systemie „zaprojektuj – wybuduj”.
Miejska kolejka napowietrzna będzie innowacyjna zarówno w kraju, jak i na świecie, ponieważ przykładów takich rozwiązań jest jak dotąd niewiele. Planowane w Rzeszowie rozwiązanie to kolej jednoszynowa. Tego rodzaju prototyp opracowała szwajcarska firma Bartholet Maschinenban. Władze miasta zapoznały się z tym rozwiązaniem jako przykładem umożliwiającym określenie założeń do własnego projektu. Wagonik szwajcarskiej kolejki przewozi 8 pasażerów. Standardowy pojazd składa się z 8 wagoników. Sterowanie takim pojazdem jest w pełni zautomatyzowane. Kolejka rozwija prędkość 30 km na godzinę. W centrum sterowania zlokalizowany jest monitoring umożliwiający kontrolowanie trasy przejazdu, jak też obserwację sytuacji w wagonikach.
W założeniach jakie miasto przyjmuje do ogłoszenia przetargu zakłada się, że jeden wagonik ma pomieścić od 10 do 12 osób. Natomiast prędkość maksymalna pojazdu szynowego ma sięgnąć 50 km na godzinę. Początek trasy planowanej kolejki wyznaczono jako stację przy dworcu PKP. Dalej wiedzie ona wzdłuż rzeki Wisłok, łącząc komunikacyjnie Politechnikę i Uniwersytet. Trasa planowana jest więc nad terenami o szczególnych walorach, w tym między innymi umożliwia podziwianie plant i parku. Równocześnie przebieg kolejki wyznaczono w obszarze miasta, tak by inwestycja nie wymagała dokonywania wykupów nieruchomości.
Napowietrzna kolejka spełni nie tylko funkcję transportu polegającą na odciążeniu ulic i usprawnieniu przemieszczania się mieszkańców. Na pewno stanie się atrakcją turystyczną, a ponadto jako środek transportu o napędzie elektrycznym wpłynie na obniżenie poziomu emisji zanieczyszczających powietrze.
Tor kolejki będzie wyniesiony na wysokość 8 m. Planowany termin jej realizacji przypada na lata 2013-2015.
Agnieszka Serbeńska