Prędkość pojazdów jest powracającym tematem politycznych i społecznych debat o bezpieczeństwie ruchu drogowego. Często przedstawia się propozycje zmniejszenia lub zwiększenia dozwolonej prędkości, które nie zawsze poparte są rzetelną analizą i refleksją nad ich rzeczywistym wpływem na bezpieczeństwo.

Tymczasem nieodpowiednia prędkość odpowiada za 20-30% wszystkich śmiertelnych wypadków drogowych. International Forum Transport w swoim sprawozdaniu „Speed and crash risk” przeanalizowało jedenaście przypadków z dziesięciu krajów, które niedawno zmieniły ograniczenia prędkości lub wprowadziły na szeroką skalę automatyczną kontrolę prędkości. Analiza potwierdza bardzo silną zależność między prędkością a ryzykiem zderzenia oraz fakt, że większa prędkość wiąże się ze zwiększoną dotkliwością wypadków drogowych.

Związek ten zaobserwowano w różnych analizach. I tak: wzrost średniej prędkości o 10% powoduje ok. 20% wzrost wystąpienia wypadków, 30% wzrost poważnych urazów oraz 40% wzrost liczby wypadków śmiertelnych. Zmniejszenie prędkości nawet o kilka km/h może zatem w znacznym stopniu zmniejszyć ryzyko i dotkliwość wypadków. Niższe prędkości jazdy mają również korzystny wpływ na jakość życia, zwłaszcza na obszarach miejskich, ponieważ ograniczają emisję zanieczyszczeń i hałas.

Wszystkie przypadki wskazywały na silną zależność między prędkością a liczbą kolizji, tj. wzrostowi średniej prędkości towarzyszył wzrost liczby kolizji i/lub rannych użytkowników dróg. I odwrotnie, spadek średniej prędkości wiązał się ze spadkiem liczby kolizji i rannych. W żadnym przypadku wzrostowi średniej prędkości nie towarzyszył spadek liczby wypadków lub kolizji. Wzorzec zależności jest spójny we wszystkich przypadkach.

Zalecenia
Rozsądne ograniczenia prędkości na obszarach zabudowanych, gdzie współistnieje ruch zmotoryzowany i niechronieni użytkownicy dróg, wynoszą 30 km/h. Na obszarach miejskich prędkości powyżej 50 km/h są niedopuszczalne, z wyjątkiem arterii o ograniczonym dostępie, gdzie nie występują interakcje z ruchem niezmotoryzowanym.

Badania wykazały, że ryzyko śmierci podczas zderzenia pieszego lub rowerzysty z samochodem, który poruszał się z prędkością 50 km/h jest 4-5 razy większe niż wtedy, gdy samochód jedzie z prędkością 30 km/h. To mocny argument przemawiający za tym, że dozwolona prędkość na obszarach miejskich powinna być ograniczana.

Jeśli natomiast zwiększana jest dopuszczalna prędkość, to musi towarzyszyć temu skuteczniejsze egzekwowanie przepisów oraz poprawa infrastruktury. W przeciwnym razie można spodziewać się większej liczby wypadków i ofiar.

Doświadczenie zdobyte na całym świecie dowiodło skuteczności automatycznych systemów kontroli prędkości, zwłaszcza odcinkowego pomiaru prędkości (pomiaru średniej prędkości na danym odcinku drogi). Jest to metoda skuteczna nie tylko w ograniczaniu prędkości, ale przyczynia się także do poprawy płynności ruchu oraz przepustowości.

Ograniczenia prędkości powinny być ustalane w oparciu o zasady bezpieczeństwa oraz z uwzględnieniem funkcji danej drogi. Bezpieczeństwo powinno polegać m.in. na tym, że nawet w przypadku popełnienia błędu przez człowieka, nie powinno dojść do wypadków śmiertelnych lub poważnych urazów.

Na koniec należy zaznaczyć, że wszystkie te środki podejmowane osobno oddziałują z mniejszą skutecznością niż wtedy, gdy wprowadza się zintegrowany system zarządzania prędkością. Redukcji lub podniesieniu dozwolonej prędkości powinny koniecznie towarzyszyć inne środki (kontrola i egzekwowanie prawa, edukacja, komunikacja). Co więcej, działania muszą być permanentne, ponieważ jakiekolwiek zaniechania sprawiają, że średnia prędkość jazdy ponownie wzrasta.

Więcej na ten temat: https://www.itf-oecd.org/sites/default/files/docs/speed-crash-risk.pdf