Rondo jest potocznie kojarzone przez przeciętnego użytkownika drogi z ustawionym na wlocie do skrzyżowania znakiem C-12 „ruch okrężny”. Pozostaje zatem wyjaśnić, gdzie taki znak może być stosowany, a gdzie jego stosowanie jest niedopuszczalne. Sprawa jest jednak tylko z pozoru prosta, gdyż w praktyce występuje szereg „nadinterpretacji” i znaki te są stosowane również tam, gdzie przeczą temu zapisy prawne.

Co oznacza znak pionowy o symbolu C-12 „ruch okrężny”?
Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. nr 170, poz. 1393 z dnia 12 października 2002r.) wyraźnie to określa (cyt.):
§36. 1. Znak C-12 "ruch okrężny" oznacza, że na skrzyżowaniu ruch odbywa się dookoła wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku.
2. Znak C-12 występujący łącznie ze znakiem A-7 oznacza pierwszeństwo kierującego znajdującego się na skrzyżowaniu przed kierującym wjeżdżającym (wchodzącym) na to skrzyżowanie.

Nie można więc stosować znaku C-12 „ruch okrężny” do oznakowania placów, bo nie są to skrzyżowania, tylko zespoły skrzyżowań. Jednolity sposób oznakowania wlotów do ronda (jako skrzyżowania skanalizowanego) zapewniają zapisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, w zał. nr 1, pkt 4.2.12 (Dz.U. nr 220, poz. 2181 z 23 grudnia 2003 r.). Wynika z nich, że nie można stosować znaku C-12 „ruch okrężny” bez znaku A-7 „ustąp pierwszeństwa”. Należy przy tym podkreślić, że znak C-12 „ruch okrężny” jest znakiem z grupy znaków nakazu i nakazuje objechanie wyspy w określonym kierunku – wskazanym na znaku, z nie odwrotnym. Tylko takie jest jego znaczenie. Nie zmienia on np. zasad ogólnych dotyczących przejazdu przez skrzyżowanie obowiązujących przy zmianie kierunku jazdy (zajęcie odpowiedniego pasa ruchu na wlocie). Problem ten zostanie szerzej wyjaśniony przy oposie zasad oznakowania poziomego.

Znaki C-12 „ruch okrężny” (i znaki A-7 „ustąp pierwszeństwa”) oprócz placów nie powinny być także stosowane na skrzyżowaniach zwykłych z wyspą środkową przejezdną, bo:

• nie każdy rodzaj pojazdu na tak ciasnym skrzyżowaniu jest w stanie ją objechać w ruchu okrężnym po obwiedni - np. kierujący autobusem przegubowym skręcając w lewo wykona tam manewr analogiczny jak na innym skrzyżowaniu zwykłym (bez wyspy) popełniając automatycznie wykroczenie w stosunku do znaku nakazu C-12,
• tego typu rozwiązania zwane potocznie „mini”, a nawet „mikro rondami”, jeśli nie posiadają co najmniej na jednym z wlotów wyspy rozdzielającej relacje ruchu rondami w rzeczywistości nie są - nadal spełniają definicję skrzyżowań zwykłych określoną w przywołanym na wstępie rozporządzeniu o warunkach technicznych dla dróg.

Jakie oznakowanie pionowe stosować w takich przypadkach?
Najskuteczniejszym sposobem jest nieokreślanie tam pierwszeństwa przejazdu (wszystkie wloty równorzędne). Konsekwencje w zakresie bezpieczeństwa ruchu są wówczas analogiczne jak w przypadku ronda.

Na rondzie wszystkie wloty są podporządkowane relacji po obwiedni, a na skrzyżowaniu zwykłym wszystkie wloty są również podporządkowane, ale relacji z prawej strony. W każdym przypadku mamy zatem te same zasady ruchu na wlotach do skrzyżowania – najczęściej trzeba się zatrzymać, aby ustąpić pierwszeństwa. Dodatkowym uzasadnieniem tej tezy jest fakt, że wysp rozdzielających relacje ruchu na wlotach nie buduje się tam, gdzie nie ma na nie miejsca. Wówczas nie ma też niejednokrotnie miejsca na ustawienie na każdym wlocie pary znaków A-7+C-12, które często przy ciasnych skrzyżowaniach skutecznie przeszkadzają w relacjach skrętnych (wystające lusterka) pojazdom typu „śmieciarka”, czy np. beczkowóz z szambem.

Oznakowanie pionowe w obrębie placu
Skoro nie można stosować na wlotach do placu znaku C-12 przypisanego pojedynczym skrzyżowaniom, zarządzający ruchem powinni korzystać z innych dostępnych znaków. Sankcjonując poprzez analogię do rond jednokierunkowy ruch pojazdów wokół placu po jego obwiedni i zasadę pierwszeństwa przejazdu dla tej relacji względem wszystkich wlotów, należy stosować tam parę znaków A-7 „ustąp pierwszeństwa” i C-2 „nakaz jazdy w prawo za znakiem” na każdym wlocie.

W praktyce opisane wyżej proste zasady oznakowania pionowego rond, skrzyżowań zwykłych z wyspą środkową oraz placów są niestety równoważnie traktowane przez służby zarządzające ruchem, co w konsekwencji powoduje próby sztucznego „ujednolicania” zasad, często szkodliwe, bo konsekwencją błędnego oznakowania pionowego jest często błędne oznakowanie poziome i niepotrzebne zamieszanie wokół skrzyżowań z definicji kształtowanych geometrycznie jako bezpieczne.

Marek Wierzchowski
Krajowy konsultant ds. inżynierii ruchu
w Ministerstwie Infrastruktury
Biegły sądowy z zakresu inżynierii ruchu
i Prawa o ruchu drogowym
Audytor BRD

Analizy organizacji ruchu na rozwiązaniach drogowych z wyspą centralną zostały podjęte z inspiracji i przy współudziale członków Stowarzyszenia Klub Inżynierii Ruchu. Wielokrotnie były dyskutowane podczas seminariów szkoleniowych KLIR. Znalazło to odzwierciedlenie w publikacji „Nowy poradnik organizatora ruchu drogowego” (Bezpieczne drogi, nr 5/2007). Obecnie zagadnienie organizacji ruchu na rozwiązaniach z wyspą centralną są częścią programów w szkoleniach prowadzonych przez Marka Wierzchowskiego i Zygmunta Użdalewicza. Zgromadzone przez nich doświadczenia i wnioski były prezentowane podczas konferencji „Projektowanie rond – doświadczenia i nowe tendencje” (Kraków, 26-27 kwietnia 2010 r.).