W 2014 roku Prezes Urzędu Zamówień Publicznych przeprowadził 219 kontroli zamówień współfinansowanych ze środków unijnych o łącznej wartości prawie 32 mld zł.
Przeprowadzono 181 kontroli uprzednich obligatoryjnych. Zamówienia objęte tymi kontrolami dotyczyły przede wszystkim inwestycji kolejowych, drogowych, wodociągowo-kanalizacyjnych, budowy sieci szerokopasmowych, budowy baz danych, dostaw aparatury naukowo badawczej oraz dostaw tramwajów, czy elektrycznych zespołów trakcyjnych i były najczęściej współfinansowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (prawie 60%). Ich łączna wartość wyniosła ponad 31 mld zł.
Przeprowadzono też 38 kontroli doraźnych zamówień współfinansowanych ze środków UE, w tym 37 kontroli następczych i jedną kontrolę uprzednią. Kontrole doraźne dotyczyły zamówień o wartościach na ogół nie przekraczających tzw. progów unijnych. Były to głównie zamówienia na roboty budowlane w zakresie modernizacji przestrzeni publicznej, ale też rozbudowy lub przebudowy infrastruktury publicznej. W przypadku usług dominowały zamówienia na usługi inżyniera kontraktu, nadzoru inwestorskiego, usługi edukacyjne i doradcze. Ich łączna wartość wyniosła ponad 556 mln zł.
Wyniki wszystkich kontroli dotyczących zamówień współfinansowanych ze środków unijnych przedstawiały się następująco:
- W 153 kontrolach (70%) nie stwierdzono naruszeń ustawy Pzp. Przy czym absolutna większość takich przypadków (148) dotyczyła największych zamówień o wartości równej lub przekraczającej 10 mln euro dla dostaw i usług oraz 20 mln euro dla robót budowlanych.
- W 66 skontrolowanych postępowaniach (30% z 219) stwierdzono naruszenia ustawy Pzp, w tym 22 kontrole (10% z 219) wykazały naruszenia nie mające wpływu na wynik postępowania, natomiast 44 kontrole (20% z 219) wykazały naruszenia mogące mieć wpływ na wynik postępowania.
W przypadku największych zamówień (o wartości min. 20 mln euro dla robót budowlanych i 10 mln euro dla dostaw i usług) w 82% przypadków nie stwierdzono naruszeń Pzp, w 10% stwierdzono naruszenia formalne, nie mające wpływu na wynik postępowania, a w 8% najpoważniejsze naruszenia, które mogły mieć wpływ na wynik postępowania).
W przypadku zamówień o wartości nie przekraczającej tzw. progów unijnych aż w 76,5% stwierdzono najpoważniejsze naruszenia Pzp, w 10,5% naruszenia formalne, a tylko w 13% kontroli nie stwierdzono naruszeń Pzp.
Najczęściej stwierdzane naruszenia przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych:
- nieuprawnione odstąpienie od stosowania przepisów ustawy Pzp,
- dzielenie zamówienia na części, w wyniku czego nie stosowano przepisów ustawy Pzp właściwych dla łącznej jego wartości,
- niezgodne z przepisami ustawy Pzp zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki,
- niezgodne z przepisami ustawy Pzp odrzucenia najkorzystniejszej oferty lub wykluczenia wykonawcy, który złożył taką ofertę,
- wybór oferty wykonawcy, który podlegał wykluczeniu lub jego oferta podlegała odrzuceniu,
- opis przedmiotu zamówienia w sposób naruszający uczciwą konkurencję,
- opis warunków udziału w postępowaniu w sposób naruszający uczciwą konkurencję;
- wadliwa treść ogłoszenia o zamówieniu lub siwz, szczególnie w zakresie żądanych od wykonawców dokumentów,
- zaniechanie wezwania wykonawcy do wyjaśnienia lub uzupełnienia dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu, jeżeli nie dotyczyło to najkorzystniejszej oferty,
- nieproporcjonalny do przedmiotu zamówienia opis sposobu spełniania warunków udziału w postępowaniu,
- bezpodstawne ograniczenie możliwości korzystania z podwykonawstwa.
Zdaniem UZP, najczęstszymi przyczynami naruszeń Pzp są: nieznajomość przepisów, brak staranności, odpowiednich umiejętności, pośpiech i niekonsekwencja w działaniu.
UZP zwrócił szczególną uwagę na problem z niejasnym, niepełnym, nieuwzględniającym wszystkich potrzeb i wymogów funkcjonalnych, opisywaniem przedmiotu zamówienia, również w dokumentacji projektowej robót budowanych. W sposób negatywny rzutuje to na czas trwania postępowania o udzielenie zamówienia poprzez zwiększoną ilość pytań wykonawców do siwz i przedłużanie terminu składania ofert, ale także na etap realizacji zamówienia. Wszystkie niedostatki opisu przedmiotu zamówienia ujawniają się w trakcie jego realizacji, zmuszając zamawiających do wspomnianych już wyżej zmian umowy czy udzielania zamówień dodatkowych w trybie z wolnej ręki, niejednokrotnie w sytuacjach, w których nie są spełnione ustawowe przesłanki dla takich rozwiązań. Prowadzi to do naruszenia zasady przejrzystości, uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, a ponadto do problemów z należytą realizacją zamówienia, z zakończeniem jego realizacji, czy do sporów pomiędzy zamawiającym a wykonawcą w toku realizacji zamówienia.
Źródło: UZP/ Wyniki przeprowadzonych w 2014 r. przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych kontroli zamówień współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej