Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zleciło w tym roku wykonanie badań ewaluacyjnych dla wybranych projektów zrealizowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Transport (SPOT). Ocena z badań wypadła dobrze. Na przykład efekt w poprawie bezpieczeństwa i redukcji ryzyka katastrof w trzech badanych projektach wyraża się aż dwukrotnym spadkiem w potencjalnym zaistnieniu wypadków zagrażających ludziom i środowisku.
Badanie ewaluacyjne służy między innymi ocenie w jaki sposób zrealizowane przedsięwzięcia inwestycyjne wpłynęły na stan środowiska naturalnego i poziom życia ludzi oraz określeniu w jakim stopniu spełniły one oczekiwania społeczno-środowiskowe. Ten rodzaj badania Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zleciło Agrotec Polska Sp. z o.o. i EVEKO.
Elżbieta Kozłowska z EVEKO podkreśla, że w żaden sposób nie jest ono tożsame z oceną oddziaływania na środowisko - jest raczej tzw. miękką analizą. Raport z badań ewaluacyjnych nie ma też nic wspólnego z analizą porealizacyjną inwestycji.
Odmienne projekty z mianownikiem efektu
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego wybrało do badania sześć projektów zróżnicowanych zarówno pod względem przestrzennego rozmieszczenia w kraju, jak też ich lokalizacji w terenach zurbanizowanych i pozamiejskich. Ponadto reprezentują one zakresowo odmienne zadania. Ewaluacją objęto: obwodnicę Puław, przebudowę autostrady A6 Klucz-Kijewo, przebudowę drogi krajowej nr 7 Białobrzegi-Jedlińsk, obwodnicę północną Opola, przebudowę ulicy Autostrada Poznańska w Szczecinie (etap I i II) wraz z budową mostów na Odrze i Regalicy, obwodnicę Zachodnią Legnicy (etap ID od ul. Nowodworskiej do autostrady A4). Dwa projekty z tej grupy zostały oddane do użytku w ubiegłym roku, pozostałe w bieżącym.
Badanie ewaluacyjne przeprowadzono w dwóch obszarach zagadnień. Pierwszy dotyczył oceny skuteczności, efektywności, użyteczności, trafności oraz trwałości zastosowanych rozwiązań ograniczających (mitygujących) negatywny wpływ inwestycji na środowisko (ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000) i minimalizujących ryzyko zagrożeń środowiska w wyniku katastrof komunikacyjnych. Również objął on ochronę ludzi przed negatywnymi oddziaływaniami komunikacyjnymi.
Drugi obszar badawczy dotyczył porównania sytuacji wykonanej inwestycji pod kątem skutków, jakie wyniknęłyby z jej niezrealizowania (wariant 0). W tym przypadku analizie poddano również alternatywne warianty przedsięwzięcia, które rozpatrywano między innymi na etapie studium wykonalności, w odniesieniu do sytuacji w nich przewidywanych.
Poza wyznaczonymi przez MRR obszarami badawczymi konsorcjum wykonujące raport ewaluacyjny zaproponowało wprowadzenie dodatkowego obszaru, który umożliwił porównanie na ile procedury przygotowania inwestycji zgodne przepisami poprzedniego prawa ochrony środowiska odpowiadają obecnie wprowadzanym zmianom legislacyjnym. Istotne było także określenie czy spełniono wymogi unijnych dyrektyw (tzw. ocenowej, siedliskowej i ptasiej). Na tej podstawie dla potencjalnych kolejnych beneficjentów europejskich funduszy przygotowano zalecenia do prawidłowego przeprowadzenia procedur inwestycyjnych pod kątem unijnych wymagań.
Metodologia ewaluacji
Czteroosobowy zespół realizujący badanie tworzyli specjaliści związani z transportem, ochroną środowiska i gatunków przyrodniczych, analizami zjawisk społecznych. Dla każdego obszaru badawczego zespół opracował indywidualną metodologię, w której uwzględnił przegląd dokumentów projektowych od etapu przygotowania inwestycji, po ich realizację. W trakcie badań zespół wizytował inwestycje i gromadził informacje poprzez wywiady z przedstawicielami beneficjentów i samorządów lokalnych z terenów, na których wykonano zadanie, oraz z reprezentantami miejscowych społeczności i organizacji pozarządowych. Ostatni etap badań wykonywali ankieterzy, którzy zbierali opinie w rozmowach z osobami narażonymi na negatywne oddziaływania inwestycji oraz z mieszkańcami obszarów sąsiadujących z inwestycjami. Na przykład w kwestionariuszach zapisywali uwagi respondentów na temat skuteczności ochrony hałasowej i wad zastosowanych rozwiązań. Ankieta służyła określeniu w jakim stopniu zastosowane rozwiązania poprawiły lub pogorszyły jakość i warunki życia. Ankieterzy odnotowywali również spostrzeżenia rozmówców o tym, na ile sugestie mieszkańców i reprezentantów lokalnych społeczności były uwzględniane w przygotowaniach i realizacji projektów.
Z punktu widzenia socjologicznego zaobserwowano, że poza oczywiście wysiłkiem samych beneficjentów unijnych środków zainteresowanych poprawnym wykonaniem projektu, jakość realizowanego przedsięwzięcia zależała w dużym stopniu od zaangażowania władz lokalnych i konsultacji społecznych. Właśnie dzięki takim staraniom zdobywano większą akceptację dla wykonywanego projektu, by następnie uzyskać satysfakcję i aprobatę mieszkańców po jego zrealizowaniu.
- poprz.
- nast. »»
