Inwestycja liniowa w fazie budowy nie stanowi bariery dla zwierząt. Odhumusowywanie przyciąga żerujące ptaki, ściany nasypów i składowane karpy stanowią miejsca lęgowe. Cały teren jest intensywnie penetrowany, o czym świadczą liczne ślady, np. żywność pozostawiana przez pracowników jest gromadzona w norach przy budowie [4]. Znaczenie ma również fakt, że roboty nie są prowadzone stale na całej długości i z reguły wyłącznie w porze dziennej, co zmniejsza ewentualny efekt płoszenia zwierząt.
Poważnym problemem związanym z inwestycjami drogowymi jest wycinka drzew i krzewów oraz ochrona pozostawianej zieleni. Szczególna uwaga powinna być poświęcona drzewom o pomnikowych rozmiarach i faktyczna potrzeba ich usunięcia lub zasadność pozostawienia powinna być przedmiotem szczegółowej analizy w ramach projektu. Na etapie nadzoru środowiskowego można jedynie zadbać o stan zieleni planowanej do pozostawienia. Standardem zapisów decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest warunek prowadzenia wycinki drzew poza okresem lęgowym ptaków. Należy jednak zauważyć, że nierzadko również obiekty przewidziane do rozbiórki są zasiedlone przez ptaki [6], który to aspekt nie jest już uwzględniany w decyzjach [3, 4]. Z drugiej strony nie każde drzewo czy też skupisko krzewów to miejsca lęgowe. W trakcie realizacji nierzadko zachodzi potrzeba wycinki drzew w okresie wiosenno-letnim. W przypadku sztywnych zapisów decyzji określających termin wycinki niemożliwe jest jej dokonanie nawet po sprawdzeniu ornitologicznym i wykluczeniu zieleni planowanej do wycięcia jako miejsca lęgowego. Zdarza się także iż decyzja zawiera drobiazgowo wymienione drzewa i krzewy przewidziane do wycięcia. W tej sytuacji jakakolwiek dodatkowa wycinka (np. w związku z utratą stateczności drzewa) wymaga zmiany decyzji, a tym samym przeprowadzenia pełnej procedury oceny oddziaływania przedsięwzięcia.
Na tym tle należy nadmienić o spotykanym w decyzjach obowiązku magazynowania karp korzeniowych oraz humusu na terenie budowy, a następnie ich wykorzystywaniu w trakcie porządkowania i urządzania terenu [3]. Hałdy humusu i karpy korzeniowe stanowią w trakcie budowy znaczące utrudnienie dla wykonawcy, bowiem powodują konieczność zajęcia dodatkowego terenu, a równocześnie są doskonałym miejscem rozrodu zwierząt (w tym gatunków chronionych) [4]. Natomiast projektowane lokowanie karp w obrębie terenów zalewowych zespolonych z ciekami przejść dla zwierząt może zagrozić (w przypadku ich uniesienia wodami powodziowymi) stateczności obiektu lub bezpieczeństwu terenów położonych poniżej w biegu cieku.
Omawiając realizację dróg i zapewnienie ochrony płazów należy wspomnieć o działaniach ochronnych polegających na wykonywaniu ogrodzeń dla płazów na czas realizacji inwestycji. Grodzenia te są wykonywane głównie z folii, wzdłuż terenu budowy, na długich odcinkach. Ilość grodzeń jest często wyznaczana arbitralnie decyzją, na podstawie raportu. W tej sytuacji jest mała szansa na ich zmianę i dostosowanie do faktycznych potrzeb, na podstawie analizy sytuacji w danym sezonie. Grodzenia są niszczone przez wiatr i zwierzęta, a czasem sprzęt budowy [4]. W analizie oddziaływania na środowisko nie zauważa się uciążliwości jakie powstają w wyniku tych działań. Szczególnie istotna jest ilość powstających odpadów, która wynosi około 3 Mg grubej i trudnodegradowalnej plastykowej folii na 10 km budowy. Należy nadmienić, że taka ilość odpadów powstaje w każdym kolejnym sezonie, w którym należy ustawić ogrodzenia. W skali ilości budów realizowanych w całym kraju są to znaczące ilości. Optymalizacja grodzeń jest więc bardzo zasadna i potrzebna.
W sytuacji, gdy na budowie pracują osoby zajmujące się nadzorem środowiskowym, zauważają one różnorodne potrzeby dla zapewnienia ochrony elementów przyrody. Możliwa jest szybka reakcja i podjęcie na bieżąco działań adekwatnych do rozwoju sytuacji, często trudnych do przewidzenia i sprecyzowania na etapie przygotowywania inwestycji.
mgr inż. Agata Dąbal
Promost Consulting T. Siwowski Spółka Jawna, Rzeszów
Literatura:
- Formann R.T.T, i in., Ekologia dróg, Związek Stowarzyszeń „Polska Zielona Sieć”, 2009
- http://www.gdos.gov.pl/Categories/view/203/Prawo dostęp: czerwiec 2011
- Materiały niepublikowane z postępowań administracyjnych i decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, archiwum Promost Consulting T. Siwowski SJ Rzeszów, 2008 – 2011
- Materiały niepublikowane z prowadzenia nadzoru środowiskowego w ramach budowy dróg i autostrad, archiwum Promost Consulting T. Siwowski SJ Rzeszów, 2008 – 2011
- Materiały niepublikowane udostępnione przez inwestorów – analizy porealizacyjne dla dróg, archiwum Promost Consulting T. Siwowski SJ Rzeszów,2008 – 2011
- Materiały konferencji „Rok doświadczeń nadzoru przyrodniczego nad budową autostrady A4”, Kraków, kwiecień 2011 http://edroga.tv/nauka-i-wiedza/referaty/, dostęp: czerwiec 2011
- Nowakowski T., Podedworna-Łuczak M., Raport o oddziaływaniu na środowisko dróg i autostrad Poradnik prawno-metodyczny, Warszawa, Seidel-Przywecki, 2009
- «« poprz.
- nast.
