Artykuły

Problemy zamawiającego

Biorąc pod uwagę, iż mamy do czynienia z ciągle rozwijającymi się nowymi technologiami prowadzącymi do produkowania wyrobów o coraz lepszych parametrach technicznych i użytkowych, wielu zamawiającym mogą być nieznane w szczegółach cechy wszystkich dostępnych na rynku wyrobów w obszarze jego zainteresowania. W celu zobrazowania tego problemu posłużmy się następującym przykładem. Na nowo wykonywany odcinek drogi został zatwierdzony projekt organizacji ruchu z uwzględnieniem urządzeń brd, takich jak osłony energochłonne U15a. Załóżmy, że projekt przewiduje zastosowanie w miejscach niebezpiecznych osłon w klasie bezpieczeństwa B wskaźnika ASI, jako minimalnego wskaźnika, który musi spełniać urządzenie zgodnie z wymaganiami normy PN–EN 1317-3. Ponadto ma być to urządzenie przebadane w minimum 3 testach zderzeniowych określonych w wymienionej normie. Taką wiedzę posiadał zamawiający na etapie zatwierdzania projektu. Po 2. latach, kiedy dochodzi do przetargu na wykonanie tych osłon, są już dostępne produkty, które spełniają wymagania wyższej klasy bezpieczeństwa A wskaźnika ASI oraz spełniają wszystkie 5 testów zderzeniowych wymienionych w normie. Zatem zamawiający wprowadzając dodatkowe kryterium mógłby ocenić nie tylko różnicę w cenie oferowanych osłon, ale także to, które urządzenie jest bardziej nowoczesne i bezpieczniejsze, a niekoniecznie droższe.

Rozwijając powyższy przykład można dodać kolejne kryteria, np. koszty serwisowania części urządzenia, które w wyniku zderzenia pojazdu zostały zniszczone. Zatem można ustanowić kryteria, według których zamawiający oceni, ile kosztuje wymiana zniszczonych elementów tej osłony energochłonnej, jakie są koszty utylizacji zniszczonych elementów, jaki jest czas naprawy serwisowej. Kryteria te pozwolą zamawiającemu oszacować całość kosztów związanych nie tylko z dokonywanym zakupem, ale też z późniejszą eksploatacją.

W przypadku kryterium dotyczącego naprawy serwisowej, zamawiający może założyć w specyfikacji technicznej, że naprawa serwisowa ma trwać np. maksymalnie 3 godziny, ale oferenci przedstawiając swój produkt mogą ten czas podać różny. Dlaczego więc zamawiający ma nie premiować tego oferenta, który poda najkrótszy czas wykonania takich robót? Przecież każde zajęcie pasa drogowego niesie ze sobą konsekwencję spowolnienia ruchu oraz stanowi potencjalne zagrożenie dla jego uczestników i osób wykonujących prace naprawcze. W dobie ciągle wzrastającego natężenia ruchu drogowego każda minuta utrudnień na drodze przekłada się na stan bezpieczeństwa, komfort jazdy, a także wpływa na gospodarkę i ekologię. Poprzez wydłużenie czasu niesprawności urządzenia nie spełnia się wymogu zapewnienia bezpieczeństwa.

Niestety w praktyce stosowania zapisów w specyfikacjach technicznych z reguły zamawiający przywołują jedynie numer normy bez określenia parametrów bezpieczeństwa, jakie ma posiadać dana konstrukcja. Ten mankament można jeszcze próbować poprawić poprzez zadanie pytań ze strony oferentów doprecyzowujących tę kwestię.

Komentarz do ustawy

Przykładowe kryteria wymienione w ustawie Prawo zamówień publicznych zostały m.in. omówione w „Komentarzu do Prawa zamówień publicznych” pod redakcją Tomasza Czajkowskiego (wyd. drugie, Urząd Zamówień Publicznych, Warszawa 2006 r.). Komentarz w odniesieniu do przykładowych kryteriów zawiera następujące stwierdzenia:

• „Jakość w opinii komentatorów, jest pojęciem trudnym do określenia, w zasadzie niemierzalnym, stosowanym w sytuacji zaistnienia trudności w opisie przedmiotu zamówienia. Kryterium jakości wymaga w związku z tym szczegółowego opisu sposobu jego oceny. Konieczność ta wiąże się z niezbędnym zakresem uznaniowości oceniających, co prowadzi niekiedy do dowolnej interpretacji oceny, a w konsekwencji do korzystania przez wykonawców ze środków ochrony prawnej. Stosunkowo najłatwiej jest ocenić jakość w przypadku dostawy. Niekiedy łączy się kryterium jakości z estetyką wykonania określonego produktu.”
• „Kryterium „funkcjonalności” stwarza możliwość skupienia się na ocenie funkcji, jakie powinien spełnić przedmiot zamówienia. Nie wszystkie funkcje dadzą się ocenić poprzez przyjęcie stosownego algorytmu, co musi skutkować sięgnięciem do oceny opartej na uznaniu, stwarzającym, jak już wyżej podkreślono w odniesieniu do kryterium jakości, zagrożenie dowolnością oceny. I tym razem niezbędny jest szczegółowy opis oceny oferty w tym aspekcie.”
• „Parametry techniczne powinny być określane w postaci warunków. Zamawiający powinien wymienić parametry techniczne, które będą oceniane oraz określić ich znaczenie, przypisując każdemu z nich stosowną liczbę punktów. Kryterium to jest mierzalne i w tym upatruje się przede wszystkim jego zaletę. Przy parametrach technicznych zamawiający musi się wykazać racjonalnością z uwagi na to, że pewne parametry dają się stopniować i przyznawanie wyższym parametrom na podstawie kryteriów większej ilości punktów jest uzasadnione, bowiem produkt lub usługa będą w przypadku wyboru „lepsze” dla zamawiającego, np. kotły grzewcze o wyższej wydajności. Natomiast inne parametry nie dają się stopniować lub ich stopniowanie jest niecelowe dla zamawiającego, np. posiadanie przez instalację elektryczną w budynku określonej klasy bezpieczeństwa czy udźwig windy, która ma być zamontowana.”
• „Kryterium zastosowania najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko jest przedmiotem troski większości państw, w tym wszystkich państw – członków Wspólnoty Europejskiej - o ochronę środowiska naturalnego. Przykładem tej troski jest zalecenie Wspólnoty przy składaniu ofert różnorodności rozwiązań technicznych przede wszystkim w aspekcie środowiskowym, ekologicznym. Uwzględnienie tego aspektu, jako jednego z istotnych kryteriów przedmiotowych oceny ofert wydaje się konsekwencją wskazanego stanowiska Wspólnoty Europejskiej. Umożliwia to dynamicznie rozwijający się postęp techniczny we wszystkich dziedzinach życia.”
• „Koszty eksploatacji są istotnym kryterium przedmiotowym oceny ofert. Chodzi przy tym o obniżenie tych kosztów, przy zachowaniu wysokiej, jakości przedmiotu zamówienia, a także jego walorów użytkowych i estetycznych.”
• „Serwis stanowi istotne kryterium oceny ofert przede wszystkim w przypadku, gdy przedmiotem zamówienia są dostawy sprzętu, zwłaszcza wysoce specjalistycznego, np. sprzętu elektronicznego, mającego coraz powszechniejsze zastosowanie. Wprowadzając to kryterium zamawiający może poddać ocenie takie warunki, jak dostępność serwisu, czas pracy punktów serwisowych, ich rozmieszczenie w okolicy siedziby zamawiającego, możliwość wykonania usługi w siedzibie zamawiającego, godziny pracy punktu serwisowego, czas wykonania usługi (mierzony od zlecenia usługi do jej wykonania), odległość punktu serwisowego od siedziby zamawiającego i inne. Kryterium to dotyczy serwisu gwarancyjnego i równie istotnego dla zamawiającego serwisu pogwarancyjnego.”
• „Termin wykonania zamówienia stanowi z reguły samodzielne kryterium oceny ofert w sytuacji, gdy zamawiający oczekuje szybkiego wykonania zamówienia. Jego znaczenie jest tym większe, im krótszy jest okres realizacji świadczenia stanowiącego przedmiot zamówienia w stosunku do standardowego terminu realizacji tego rodzaju zamówienia.

W takiej sytuacji zamawiający pozostawia wykonawcy określenie w ofercie terminu, w jakim jest w stanie wykonać zamówienie. Jest to kryterium mierzalne, bowiem decyduje konkretna data bądź konkretny okres wykonania zamówienia.”

***

Jak zatem, biorąc pod uwagę przedstawione wyżej problemy związane ze stosowaniem kryterium wyboru oferty, postępować przy zamówieniach publicznych dotyczących poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego? Urządzenia bezpieczeństwa ruchu posiadają mierzalne parametry, które mogą stanowić jedno z kryteriów wyboru.

Warto dodać, że zastosowanie innych kryteriów oceny ofert (oprócz kryterium ceny) może przynieść zamawiającemu wymierne korzyści. Nie jest odkrywcze stwierdzenie, iż produkty, może nie najtańsze, ale właściwie dopasowane do potrzeb użytkowników, spełniające przez wiele lat swoją funkcję, mogą w ostatecznym rozrachunku być tańsze, mniej kłopotliwe w użytkowaniu i serwisowaniu, a przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo użytkowania, co wynika z zapisów zarówno prawa budowlanego, jak i zapisów rozporządzenia o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne.

Jarosław Schabowski
WIMED Tuchów

Tweet