Modelowanie poszczególnych etapów polega na znajdowaniu matematycznych zależności między zmiennymi objaśniającymi przypisanymi do rejonów komunikacyjnych a rzeczywistymi zachowaniami komunikacyjnymi mieszkańców zebranymi w trakcie prowadzonych badań KBR. Podstawowym założeniem pozwalającym dokonać weryfikacji jakości wyników badań ruchliwości, jest oczekiwana zgodność uzyskanego modelu z wynikami pomiarów przekrojowych. Podejście takie jest uzasadnione, ponieważ model budujemy i testujemy w oparciu o niezależne dane wejściowe. Oczywiście model symulacyjny jest bardzo złożony i możliwość popełnienia błędu pojawia się na każdym etapie jego budowy, co wymaga od autora dużej uwagi i ciągłej korekty różnych aspektów jego funkcjonowania (np. zmiany parametrów sieci ulicznej, linii komunikacji zbiorowej, powiązań rejonów komunikacyjnych z siecią uliczną itp.).
Problematyka modelowania
Zastosowanie do modelowania programów symulacyjnych pozwala na ingerencję praktycznie w każdy poziom modelu i identyfikację potencjalnych błędów. Aby jednak można było podjąć próbę oceny jakości wyników badań ruchu, należy dysponować modelem sieciowym miasta/aglomeracji (wstępnie skalibrowanym) oraz wynikami pomiarów przekrojowych. Proces kalibracji modelu polega na takim dopasowaniu formuł matematycznych opisujących poszczególne etapy modelowania, aby uzyskany wynik (w postaci natężenia ruchu drogowego lub potoków pasażerskich) był zgodny z dostępną bazą pomiarową. Natomiast proces weryfikacji danych może się odnosić do sprawdzenia ich wiarygodności, charakteryzowanej jakością modelu końcowego. Jednakże aby była możliwa weryfikacja wybranego zbioru danych, z przyczyn oczywistych nie można tej grupy wykorzystywać do procesu kalibracji modelu.
Potencjały ruchotwórcze
Pierwszy etap modelowania, to wyznaczenie formuł określających potencjały ruchotwórcze. Formuły te z reguły mają charakter funkcji liniowej, w której zmienną objaśnianą jest liczba podróży w poszczególnych motywacjach, a zmiennymi objaśniającymi – w zależności od motywacji – liczba mieszkańców, miejsc pracy, zawodowo czynnych itp. Poniżej przedstawiono wybraną formułę na potencjały ruchotwórcze oszacowaną dla potrzeb budowy modelu symulacyjnego Wrocławia [4]:
Produkcja praca-dom = 0,587*liczba_zatrudnionych (1)
Atrakcja praca-dom = 0,324*liczba_mieszkańców (2)
Rozszczepienie globalnej liczby podróży na podstawowe motywacje pozwala dodatkowo na dokładną analizę liczby podróży wewnątrz każdej z nich i prowadzi do możliwości sprawdzania poziomów ruchliwości mieszkańców. Efektem końcowym będzie zatem zestawienie liczby podróży w poszczególnych motywacjach, przypisanych do rejonów komunikacyjnych (sumaryczne wartości liczby podróży rozwarstwione na motywacje pozwalają określić ruchliwość). Sprawdzenie wyników na tym poziomie modelowania może być przeprowadzone przez kontrolę całkowitych wartości wyznaczonych innym sposobem – poprzez powiązanie wybranych grup użytkowników (zawodowo czynni, studenci, uczniowie itp.) z globalną liczbą podróży szacowaną przy uwzględnieniu wskaźników absencji w grupach podróży związanych z pracą i nauką, oraz dopełniającą ruchliwością w pozostałych grupach. Działanie to daje w efekcie całkowite liczby podróży spodziewane w poszczególnych motywacjach, szacowane w oparciu o oficjalne statystki dotyczące np. obecności w pracy, wyznaczane przez Główny Urząd Statystyczny. Ten poziom weryfikacji pozwala na sprawdzenie sum podróży w motywacjach i porównanie poziomu ruchliwości wynikającego z KBR oraz z niezależnych danych (baza GUS).
dr inż. Andrzej Szarata
Katedra Systemów Komunikacyjnych,
Politechnika Krakowska
Literatura jest publikowana w drugiej części artykułu.
- «« poprz.
- nast.
