Działanie ruchów masowych prowadzi do utworzenia się specyficznych form morfologicznych. W wyniku obrywania zdefragmentowany materiał gromadzi się u stóp zbocza, tworząc stożek lub hałdę usypiskową (usypisko, piarg). W wyniku spływu gruzowego również tworzą się stożki, a wzdłuż drogi, którą spływ gruzowy przebył powstają wały, znane jako levee. Efektem spływów ziemnych i błotnych są zwykle wały i loby. Natomiast zsuwanie prowadzi do powstania osuwisk, co wyraża się bardzo często specyficznym, schodkowym kształtem zbocza.
Osuwisko i jego elementy
Niezależnie od wyróżnionego typu ruchu masowego, to we wszystkich formach utworzonych przez te ruchy, wyróżnić można obszar oderwania, drogę i obszar akumulacji. W odniesieniu do obszaru oderwania bywa też używana nazwa obszar niszczenia, natomiast w stosunku do obszaru akumulacji - obszar złożenia. Nie we wszystkich formach poszczególne obszary są równie wyraźnie rozwinięte lub widoczne. Przemieszczany w dół stoku materiał (skalny i grunty) określany jest jako koluwium.
Podobnie jak w przypadku pojęcia osuwisko, tak i w przypadku określania jego elementów geometrycznych nie udało się uniknąć niejednoznaczności terminologicznych. O ile jęzor osuwiska i jego czoło nie są raczej kontrowersyjne, to niejasności pojawiają się przy pojęciach nisza i skarpa. W kolokwialnym użyciu słowa skarpa główna i nisza są często traktowane jako synonimy, co wynika najprawdopodobniej ze sposobu definiowania elementów nie tylko osuwiska, ale i stoku, na którym takie osuwisko powstaje. Być może jest to też skutek niezręczności w tłumaczeniu tych nazw z języków obcych. Przez niszę rozumie się zwykle amfiteatralne, nieckowate zagłębienie powstałe w wyniku oderwania i osunięcia się mas skalnych. Przy takim określeniu nisza rozumiana jest przez jednych jako skarpa główna, a przez innych jako obszar skarpy głównej i górny fragment koluwiów. Ze względu na powstającą niejednoznaczność tego pojęcia sugeruje się ograniczenie używania pojęcia niszy do niezbędnego minimum.
Stroma ściana rozpoczynająca się na skraju górnej nienaruszonej powierzchni stoku w miejscu odsłonięcia części powierzchni oderwania (odkłucia) stanowi tzw. główną skarpę osuwiskową. W przypadku sukcesywnych przemieszczeń w obrębie tego osuwiska, powstają kolejne skarpy tzw. wtórne, również o stromych ścianach. Ich obecność sprawia, że osuwisko ma specyficzny „schodkowy” układ, dzięki któremu jest łatwo rozpoznawalne w terenie.
Nie wydaje się, że zastosowany przez M. Granicznego i W. Mizerskiego (2007) termin krawędź główna mógłby stanowić satysfakcjonującą alternatywę dla pojęcia główna skarpa osuwiskowa, gdyż w zamian prowadzi do innych dwuznaczności. W instrukcji stabilizacji skarp Wysokińskiego (2006) w odniesieniu do omawianego elementu stosowany jest termin główny próg osuwiska, natomiast główna krawędź odnosi się do całej skarpy utożsamianej ze stokiem czy zboczem i jest to linia przecięcia korony i skłonu, czyli pojęcie określające miejsce górnego załamania, tam gdzie prawie horyzontalna cześć gwałtownie zmienia nachylenie.
- poprz.
- nast. »»
