Jeśli chodzi o możliwość rozbudowy systemu poboru opłat drogowych i objęcia nim w przyszłości samochodów osobowych, to ocenę modernizacji systemu, a konkretnie jego części GNSS (podczas poboru opłat na drogach ekspresowych) należy przeprowadzić z dużą ostrożnością. Przykładowo, krytycznym czynnikiem może być pojemność i zasięg sieci telefonii komórkowej, jak również koszty transferu danych GPRS. Podsumowując, pobór opłat za przejazd wszystkimi drogami (w tym drogami niższej kategorii) nigdy nie będzie efektywny ekonomicznie dla budżetu państwa ze względu na koszty utrzymania systemu w rzadko uczęszczanych przez kierowców częściach kraju. Koszty te będą wyższe niż wpływy z opłat. Rzeczywistość potwierdza tę tezę - różne państwa wprowadzające systemy poboru opłat drogowych decydują się na objęcie nim jedynie autostrad, dróg ekspresowych i tranzytowych. Przykład Słowacji, która jest obecnie jedynym państwem na świecie, gdzie rząd – ze względu na nieskomplikowany pobór opłat na sieci autostrad – postanowił je również pobierać na większości dróg pierwszej kategorii dowodzi, że rozwiązanie to nie tylko nie zyskuje akceptacji przewoźników transportu drogowego, ale okazuje się również bardzo złożone technicznie.
Jeżeli celem elektronicznego systemu poboru opłat drogowych ma być generowanie wpływów do budżetu państwa, to istotnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji powinna być efektywność ekonomiczna systemu. Oznacza to, że należy przeprowadzić dogłębną analizę jego przyszłej rozbudowy i objęcia nim innych typów dróg. Trzeba przeanalizować wysokość wpływów z opłat pobieranych w różnych sieciach dróg i od różnych klas pojazdów a następnie odnieść ją do kosztów poboru opłat, co pozwoli najlepiej wyznaczyć efektywność ekonomiczną systemu.
W Polsce, zgodnie z dokumentacją przetargową przygotowaną do etapu prekwalifikacji, elektroniczny system poboru opłat obsługujący autostrady, drogi ekspresowe i drogi o klasie niższej niż autostrady (drogi krajowe i alternatywne), obejmujący samochody o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i autobusy, ma działać od 1 lipca 2011 roku. W tym samym czasie ma powstać manualny system poboru opłat od pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 3,5 tony.
Elektroniczny system poboru opłat drogowych powinien być wdrożony na istniejących odcinkach autostrad zarządzanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (ok. 650 km), na istniejących odcinkach dróg ekspresowych (ok. 600 km) i na wybranych odcinkach dróg krajowych (ok. 350 km). Manualny system poboru opłat drogowych ma być wdrożony na ok. 100 km odcinku autostrady A2, gdzie manualny system poboru opłat zainstalowano na mocy odrębnej umowy. Dostawca jest zobowiązany do wdrożenia elektronicznego systemu poboru opłat w sposób umożliwiający w przyszłości jego efektywną rozbudowę.
Mając na uwadze stosunek kosztów do zysków oraz patrząc na sieć polskich dróg i jej użytkowników, jesteśmy przekonani, że etapowe wprowadzenie systemu poboru opłat i rozpoczęcie poboru opłat od użytkowników dróg na ograniczoną skalę pozwoli zarówno państwu, jak i GDDKiA zdobyć większą wiedzę i lepiej poznać zarówno praktyczne aspekty zarządzania systemem, jak i rzeczywiste skutki, jakie pociąga za sobą pobieranie opłat w krótkiej i długiej perspektywie. Dodatkowo w skali społecznej umożliwi to zaznajomienie się użytkowników dróg z poborem opłat i zapewni lepsze zrozumienie korzyści płynących z systemu i jego przydatności.
Etapowe wdrażanie systemu poboru opłat drogowych oznacza, że w pierwszej kolejności instalowany jest on na autostradach i innych głównych drogach o dużym natężeniu ruchu. Równolegle, wdrażane mogą być lokalne systemy poboru opłat (np. systemy poboru opłat w miastach) wykorzystujące technologię kompatybilną z systemem działającym na autostradach. Na późniejszym etapie zawsze możliwe jest wprowadzenie kompleksowego systemu poboru opłat obejmującego wszystkich użytkowników dróg oraz wszystkie drogi, przy ponownym wykorzystaniu istniejącej infrastruktury systemowej.
Michael Gschnitzer
dyrektor ds. Globalnej Sprzedaży
Kapsch TrafficCom
To zagadnienie było omówione na III Polskim Kongresie ITS „Małe pieniądze – duże korzyści; ITS sposobem na kryzys”, Warszawa, 19-20 maja 2010 r.
- «« poprz.
- nast.
