Artykuły

„Plan” dla Europy

W 2008 roku zgodnie z zapowiedzią ukazał się „Plan działania na rzecz wdrażania inteligentnych systemów transportowych w Europie”. Ten dokument szerzej podchodzi do zagadnień ITS, nie ograniczając się wyłącznie do transportu drogowego. Był on szeroko konsultowany. W grudniu ubiegłego roku został przyjęty przez Komisję Europejską, a w marcu tego roku poparty przez Radę Europy. Równocześnie Parlament Europejski rozpoczął przygotowania do rozpatrzenia projektu dyrektywy „ustanawiającej ramy wdrażania inteligentnych systemów transportowych w dziedzinie transportu drogowego oraz ich interfejsów z innymi rodzajami transportu”.

Koncentrację uwagi Unii Europejskiej na ruchu i transporcie drogowym uzasadniono tym, że zatłoczenie występuje na 10% sieci drogowej krajów UE-27, a powodowane przez nie koszty szacowane są na 0,9-1,5% unijnego PKB. Udział transportu drogowego w emisji gazów cieplarnianych w całym sektorze transportu wynosi 72%. Jako więc główne cele działań dotyczących transportu drogowego wymieniono: redukcję zanieczyszczeń, zwiększenie efektywności, energooszczędność oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu, osobistego (ang. security) i przewożonych ładunków.

W przyjętym planie działań wyróżniono 6 priorytetowych obszarów:

1. „Optymalne wykorzystanie danych o drogach, ruchu i podróży” – obejmuje działania takie jak: określenie procedur świadczenia ogólnoeuropejskich usług informacyjnych (w czasie rzeczywistym) dotyczących ruchu drogowego i trasy podróży (2010) oraz zasad gromadzenia i udostępniania danych dotyczących dróg i ruchu (2012), promowanie tworzenia krajowych multimodalnych systemów planowania podróży „od drzwi do drzwi” (2009-2012).
2. „Ciągłość usług ITS w zakresie zarządzania ruchem drogowym i transportem towarowym w europejskich korytarzach transportowych i aglomeracjach miejskich” - obejmuje, m.in. określenie usług ITS, których wdrożenie byłoby korzystne dla elektronicznego wsparcia transportu towarów (e-Freight), wspieranie wdrożenia w Europie multimodalnej i zaktualizowanej architektury inteligentnych systemów transportowych, wdrożenie wprowadzenie interoperacyjności systemów elektronicznego poboru opłat drogowych (2012/2014).
3. Działania mające na celu poprawę bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz ochronę pasażerów i zatrudnionych w sektorze transportu oraz środków transportu i pozostałego wyposażenia.
4. „Integracja pojazdu i infrastruktury” - zawiera działania ukierunkowane na zapewnienie interoperacyjności i możliwości połączenia urządzeń instalowanych w pojazdach z systemami i elementami infrastruktury.
5. Działania dotycząca bezpieczeństwa i ochrony danych (zwłaszcza osobowych i finansowych) oraz odpowiedzialności za skutki stosowania zaawansowanych rozwiązań ITS.
6. „Współpraca i koordynacja europejskich ITS” - należy do nich: stworzenie ram prawnych dla koordynacji wdrażania systemów ITS na szczeblu europejskim, opracowanie narzędzi ułatwiających podejmowanie decyzji inwestycyjnych (2011) i wytycznych dotyczących finansowania publicznego, zarówno przez UE (np. TEN-T i fundusze strukturalne), jak i ze środków krajowych (2010). Przewidziano także utworzenie platformy współpracy we wdrażaniu ITS w miastach, obejmującej państwa członkowskie i samorządy.

- W ostatnich tygodniach w UE podjęto decyzję o przygotowaniu jeszcze jednego dokumentu, mianowicie Komisja Europejska rozpoczęła prace nad wizją transportu do 2050 roku. Uznano, że perspektywa 10 czy 20 lat jest zbyt krótka. Niestety, ku mojemu zaskoczeniu, ani razu w tym przygotowywanym dokumencie nie pojawił się ITS – ubolewa profesor Suchorzewski. 

Wyjściem do tworzenia tego nowego dokumentu jest wcześniej przygotowany raport, który skupił się na prognozach przewozów ładunków (transportochłonności gospodarki) i mobilności oraz instrumentach polityki umożliwiających osiągnięcie celów takich jak redukcja zużycia energii i obciążenia środowiska (zwłaszcza emisją gazów cieplarnianych). Wymieniono w nim cztery grupy instrumentów: technologia z naciskiem na konstrukcję pojazdów (redukcja emisji CO₂ i zmniejszenie uzależnienia od paliw ropopochodnych); regulacja – redukcja prędkości pojazdów na drogach (w tym autostradach) i wzrost prędkości kolei; ekonomiczne/fiskalne – opłaty sprzyjające lepszemu wykorzystaniu w transporcie osób i ładunków; selektywne inwestowanie w infrastrukturę drogową na zatłoczonych odcinkach.

***

W Polsce możliwości szerszego wdrażania innowacji z zakresu ITS stwarza umieszczanie tych projektów na liście priorytetów programów inwestycyjnych współfinansowanych ze środków unijnych. Zapisy o ITS znalazły również miejsce w dokumencie Polityka Transportowa Państwa na lata 2006-2025, przyjętym przez Radę Ministrów w czerwcu 2005 r. Obecnie w Ministerstwie Infrastruktury i GDDKiA prowadzone są intensywne prace nad koncepcją systemu poboru opłat, który - zgodnie z ustawą o drogach publicznych - powinien zostać wdrożony w połowie 2011 roku.

- Propozycje do decyzji dotyczącej systemu mają być przekazane ministrowi infrastruktury w sierpniu tego roku. Jak pilnie trzeba podjąć tę decyzję świadczy fakt, że w Polsce autostrady projektowane są wciąż przy założeniu ręcznego poboru opłat. Dotyczy to także odcinków przewidzianych do realizacji w dalsze przyszłości – podsumowuje prof. Wojciech Suchorzewski.

Zbyt wolne tempo wdrażania nowoczesnych rozwiązań ITS nie jest wyłącznie polską bolączką. Profesor Suchorzewski podkreśla, że z doświadczeń krajów, w których w większym stopniu niż w Polsce wprowadzono zaawansowane rozwiązania ITS, wynika iż główne powody wciąż niezadowalającego tempa wdrożeń leżą zarówno po stronie rządów i władz lokalnych, jak też twórców nowych rozwiązań i przemysłu, bowiem nie umieją oni właściwie przekonać ośrodki decyzyjne i opinię publiczną o wysokiej efektywności rozwiązań ITS.

Agnieszka Serbeńska

Tweet