Wiedza niezbędna w audycie brd i jej źródła
Specyfika audytu brd, polegająca na wskazywaniu ryzyka wystąpienia zagrożenia wypadkowego na podstawie projektowanych rozwiązań drogowych, wymaga bardzo dużej wiedzy o zależnościach pomiędzy różnymi cechami i szczegółowymi charakterystykami tych rozwiązań wraz z organizacją ruchu a wynikającymi z tych rozwiązań możliwymi zagrożeniami bezpieczeństwa ruchu. Należy przy tym podkreślić, że wiedza ta ma swoją specyfikę, gdyż:
- wymaga umiejętności rozpatrywania każdego rozwiązania drogowego jako jednego z elementów kompleksu determinant zagrożenia wypadkowego przy uwzględnieniu ich wzajemnych powiązań; tym samym nie może to być jedynie wiedza techniczna dotycząca tylko dróg, ale musi obejmować także elementy psychologii, prawa, urbanistyki, techniki pojazdowej itp.,
- poza znajomością ogólnych wpływów różnych rozwiązań drogowych na Brd, musi uwzględniać także możliwe oddziaływania czynników lokalnych towarzyszących ocenianym rozwiązaniom na zachowania uczestników ruchu drogowego skutkujące potencjalnymi zagrożeniami brd,
- musi uwzględniać efekty łącznych oddziaływań różnych elementów dróg i ich otoczenia na bezpieczeństwo ruchu. Dobrze rozpoznane wpływy pojedynczych elementów lub parametrów dróg na zagrożenie wypadkowe mogą nie być wystarczające do prognozowania tego zagrożenia w sytuacjach różnych połączeń tych elementów. Wykorzystywane często w badaniach brd oceny statystyczne lub modele regresyjne opisujące zależności pomiędzy infrastrukturą drogową a zagrożeniami brd są wystarczające zwykle do identyfikacji prostych błędów projektowych. W bardziej skomplikowanych rozwiązaniach błędy skutkujące zagrożeniami brd mogą się pojawiać mimo technicznej poprawności poszczególnych elementów składowych tworzących dane rozwiązanie,
- musi być ciągle aktualizowana z uwagi na zmieniające się uwarunkowania funkcjonowania infrastruktury drogowej, w tym np. zmiany cech geometrycznych i dynamicznych pojazdów, rozwój środków zarządzania i sterowania ruchem drogowym, zmiany prawa związane z użytkowaniem dróg, a także wprowadzanie nowych rozwiązań w praktyce krajowej.
Podstawowa część wiedzy audytorów brd powinna obejmować umiejętności weryfikacji zgodności projektów z ogólnymi wymaganiami brd sformułowanymi we wprowadzeniu do niniejszego artykułu. Weryfikacja ta nie może mieć tylko charakteru formalnego, ale musi się wiązać z umiejętnością wskazywania potencjalnych wpływów ocenianych rozwiązań na zachowania uczestników ruchu i zagrożenia wypadkami. Część z tej wiedzy może pochodzić z tzw. analiz ogólnych zdarzeń drogowych, głównie wypadków, w ramach których na podstawie zbadanych metodami statystyki matematycznej zależności można ustalić wskaźniki wypadkowości istotne w procesie audytu np. dla różnych typów przekrojów poprzecznych, dla lokalizacji chodnika lub ścieżki rowerowej względem jezdni, dla przejść z wyspą azylu lub bez tej wyspy, dla typu skrzyżowania itp. Jak widać jest to wiedza istotna dla podejmowania kluczowych decyzji projektowych i z reguły znajduje ona odzwierciedlenie w ogólnych zaleceniach projektowych, ale pod warunkiem, że te zalecenia są aktualizowane.
Obowiązkiem audytora brd jest jednak wykraczanie poza standardowe zapisy zaleceń i ciągłe zdobywanie wiedzy, np. z publikacji prezentujących badania i doświadczenia. Korzystając z doświadczeń zagranicznych ważne jest jednak uwzględnianie specyfiki uwarunkowań krajowych. Najważniejsza część wiedzy potrzebnej audytorom pochodzi jednak z analiz szczegółowych wykonywanych na podstawie informacji z kart wypadkowych i szkiców wypadków oraz wizji terenowych, a także z dodatkowych danych obejmujących np. pomiary prędkości, natężenia i strukturę ruchu. W wyjaśnieniu przyczyn zdarzeń drogowych niezwykle ważne są uwarunkowania zachowań uczestników ruchu, będące także przedmiotem szczegółowych studiów na miejscach zdarzeń drogowych.
Dużą rolę w tworzeniu bazy wiedzy mogą odgrywać badania naukowe zorientowane na identyfikację czynników determinujących zagrożenia brd, a także na ilościowy opis ich wpływu na wypadki rozważany w skali mikro, tj. w odniesieniu do pojedynczych elementów infrastruktury drogowej. Efektem takich badań są z reguły modele predykcji wypadków o różnym stopniu szczegółowości.
Jednym z etapów audytu brd jest audyt w fazie bezpośrednio przed oddaniem obiektu do użytkowania, a więc w sytuacji, gdy jest już możliwość oceny obiektu w stanie rzeczywistym, ale brak jest uczestników ruchu, których zachowania mogłyby wskazywać na potencjalne błędy ocenianego rozwiązania. Wiedza niezbędna w tej fazie audytu może pochodzić głównie z doświadczeń i obserwacji zebranych na podobnych, już funkcjonujących obiektach. Ponadto jest to przystosowanie procedur oceny rozwiązań projektowych do obiektu istniejącego. To, co mogło być weryfikowane wcześniej jedynie na rysunkach technicznych i wizualizacjach daje się sprawdzać według podobnych reguł w rzeczywistości.
