Lex specialis

Ale trzeba się przed wszystkim odnieść do praktyki. Przepisy prawa zamówień publicznych stanowią lex specialis w stosunku do przepisów Kodeksu cywilnego. W zakresie nieuregulowanym w przepisach prawa zamówień publicznych do czynności podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców należy stosować wprost (a nie jedynie odpowiednio) przepisy Kodeksu cywilnego.

Potwierdzają to również M. Stachowiak, J. Jerzykowski, W. Dzierżanowski (patrz: Prawo zamówień publicznych. Komentarz, LEX, 2007, wyd. III, stan prawny: 2007.10.12): ,,Z definicji zamówienia publicznego zawartej w art. 2 pkt 13 wynika, że postępowanie o udzielenie zamówienia jest postępowaniem zmierzającym do zawarcia umowy cywilnoprawnej. Relacje stron postępowania (zamawiającego i wykonawców), tak jak każdego stosunku cywilnoprawnego, nie są oparte na nadrzędności którejkolwiek ze stron postępowania, lecz na zasadzie równości. Ani zamawiający, ani wykonawca nie są więc w stanie wpływać władczo na działania drugiej strony. Przepisy prawa zamówień publicznych stanowią lex specialis w stosunku do przepisów Kodeksu cywilnego. W zakresie odrębnie nieuregulowanym w przepisach prawa zamówień publicznych do czynności podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców należy stosować wprost (a nie jedynie odpowiednio) przepisy Kodeksu cywilnego. Tak wypowiedział się również Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 20 stycznia 2004 r. (V CA 2344/03): Nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że ustawa o zamówieniach publicznych, będąca w przeważającej części aktem funkcjonalnym (proceduralnym) nie tylko nie wyłącza stosowania przepisów Kodeksu cywilnego, ale wręcz nakazuje je stosować”.

Art. 14 ustawy Pzp przesądza, iż do czynności podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia stosuje się przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Kodeks cywilny zawiera bowiem przepisy ogólne, w stosunku do których ustawa Prawo zamówień publicznych stanowi lex specialis.

Również z dyspozycji art. 139 ustawy Pzp wynika wprost, że do umów w sprawach zamówień publicznych, stosuje się przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

Jak orzekł WSA w Warszawie w wyroku z 3 lipca 2007 r. sygn. akt. SA/Wa 172/07 (źródło: LEX nr 368193): „Jakkolwiek stronami przy udzielaniu zamówień publicznych są zamawiający i wykonawcy, jednak do ich czynności o charakterze cywilnoprawnym stosuje się przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) tylko wówczas, gdy stosownie do art. 14 i art. 139 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej”.

Kluczowym przepisem jest art. 353¹ Kodeksu cywilnego, stanowiący, iż strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Przepisy o umowach w sprawach zamówień publicznych stanowią ograniczenie tej zasady swobody umów (swobody kontraktowej) wyrażonej w art. 353¹ Kc.

W piśmiennictwie przyjmuje się, że najszerzej rozumiana swoboda umów obejmuje cztery zasadnicze cechy:

• istnienie swobody zawarcia lub niezawarcia umowy,
• istnienie możliwości swobodnego doboru kontrahenta,
• dowolność ukształtowania treści umowy przez strony,
• dowolność formy umowy.

Powstaje pytanie zatem, czy umowa o roboty budowlane zawarta w oparciu o przepisy ustawy Pzp stanowi jakiś szczególny rodzaj umowy? Kwestia ta na pozór wydająca się bardzo prosta, okazała się na tyle złożona, że wypowiedział się na jej temat Sąd Najwyższy - Izba Cywilna w wyroku z 5 grudnia 2006 r. sygn. akt. II CSK 327/2006 (LexPolonica nr 1034660, Rzeczpospolita 2006/289 str. F5). Stwierdził on mianowicie, że: „Umowa o roboty budowlane, zawarta przez jednostkę sektora publicznego po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, pozostaje umową, o której mowa w art. 647 i nast. Kc. Prawo zamówień publicznych nie kształtuje nowych typów umów nazwanych”.

Iwona Zielińska
Przedsiębiorstwo Robót Mostowych „Mosty - Łódź” SA

Tweet