Duża nowelizacja

Nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych, popularnie nazywana dużą nowelizacją, jest implementacją do prawa krajowego postanowień dyrektywy 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 grudnia 2007 r. zmieniającej dyrektywy Rady 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie udzielania zamówień publicznych (Dz.Urz. UE L 335 z 20.12.2007 r., s. 31 - zwana dyrektywą odwoławczą). Zmiany te Sejm uchwalił 2 grudnia 2009 r., a obowiązują  one od 29 stycznia tego roku (Dz.U. 2009 nr 223 poz. 1778 - ustawa z 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw).

Z postanowień dyrektywy odwoławczej wynikł obowiązek wdrożenia przez państwa członkowskie rozwiązań odnoszących się do:

1. obowiązkowego zawieszenia możliwości zawarcia umowy o zamówienie publiczne w sytuacji, kiedy zostało wniesione odwołanie;
2. wprowadzenia minimalnego okresu pomiędzy poinformowaniem wykonawców o decyzji o udzieleniu zamówienia i podpisaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego (tzw. klauzula lub okres zawieszenia typu standstill);
3. wymogów dotyczących minimalnego terminu na wnoszenie środków odwoławczych;
4. wymogu zapewnienia bezskuteczności umowy w sprawie zamówienia zawartej przed upływem terminu zawieszenia lub zawartej z naruszeniem prawa;
5. tzw. kar alternatywnych w przypadku odstąpienia od orzekania o bezskuteczności zawartej umowy;
6. nowych obowiązków informacyjnych w zakresie funkcjonowania mechanizmów odwoławczych.

Duża nowelizacja jest więc przeniesieniem do polskiego prawa uregulowań przewidzianych w dyrektywie odwoławczej dotyczących zapewnienia wykonawcom prawa do korzystania z efektywnego systemu środków ochrony prawnej, skutecznego mechanizmu sankcjonowania przypadków naruszeń przez zamawiających przepisów o zamówieniach publicznych poprzez określenie zasad i warunków unieważniania umów albo nakładania kar alternatywnych.

Ustawodawca doceniając istotę znaczenie systemu środków odwoławczych dla prawidłowego stosowania procedur przewidzianych w ustawie, jednak równocześnie wprowadził rozwiązania przeciwdziałające konsekwencjom implementacji zapisów unijnej dyrektywy, polegającym na wydłużeniu procesu udzielania zamówień publicznych. Środki ochrony prawnej wnoszone są co do zasady w postępowaniach „otwartych”, tj. postępowaniach, w których następuje publikacja ogłoszenia o zamówieniu. Ustawodawca w uzasadnieniu do nowelizacji podkreślił, że nadmierne wydłużenie okresu prowadzenia postępowania w trybach „otwartych” na skutek korzystania ze środków ochrony prawnej „zniechęca” zamawiających do ich stosowania, co stanowi istotne zagrożenie dla prawidłowości stosowania procedur. Dlatego ustawodawca postanowił m.in. o:

1. rezygnacji z protestu jako jednego z dotychczas obowiązujących środków ochrony prawnej;
2. wprowadzeniu licznych wyjątków od okresu standstill oraz w konsekwencji skróceniu terminu zakazu zawarcia umowy;
3. zniesieniu regulacji, w której odwołanie złożone w placówce operatora publicznego uznawane jest za wniesione w terminie.

Efektem wprowadzenia tych rozwiązań ma być wdrożenie efektywnego systemu środków ochrony prawnej pozwalającego na rozstrzyganie sporów zamawiającego z wykonawcami w terminie do 25 dni w przypadku zamówień o wartości równej lub większej od wartości kwot określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy (10 dni na wniesienie odwołania oraz 15 dni na jego rozpatrzenie przez Krajową Izbę Odwoławczą – KIO).  Po rozpatrzeniu odwołania przez KIO zamawiający będzie uprawniony do zawarcia umowy z wybranym wykonawcą.

Ustawodawca zaznacza, że w wyniku wdrożenia zmian zwiększą się możliwości co do rodzaju środków orzekanych w postępowaniu odwoławczym. Dopuszczalne będzie skrócenie okresu obowiązywania umowy oraz wymierzenie kar finansowych. Poza tym pozytywny wpływ na  pewność obrotu prawnego będzie miało przyjęcie instytucji względnej nieważności umów w sprawach zamówień publicznych, bowiem w każdym przypadku umowa będzie mogła być wyeliminowana z obrotu gospodarczego dopiero po stosownym orzeczeniu KIO lub sądu.

***

Przygotowane przez rząd zmiany w prawie zamówień publicznych oparte były w dużej mierze na logicznych i ekonomicznie uzasadnionych przesłankach. Niestety, wiele zapisów noweli budzi niepokój. – Jak w zwykle w pośpiechu prac nad nowelą nie unikniono kolejnych błędów, jakie pewnie trzeba będzie poprawiać następnymi zmianami – ubolewa Dariusz Koba. W nowych regulacjach dostrzega on wiele wad niosących konsekwencje w praktyce stosowania nowych przepisów. Dopiero jednak praktyka pokaże na ile te obawy były uzasadnione. Zakres nowych przepisów został omówiony podczas seminarium szkoleniowego Polskiego Kongresu Drogowego „Prawne i ekonomiczne aspekty prawa zamówień publicznych w inwestycjach drogowych” (Warszawa, 15 grudnia 2009 r.).

Agnieszka Serbeńska

Tweet